خروجگاه و مترادفات آن در متون کهن فارسی

«خروجگاه» در بعضی از متون کهن فارسی و ازجمله در آثار قرن های پنجم و ششم بارها به کاررفته است. امروزه ابتدایی ترین دریافت از آن، «مکان خارج شدن» و احیانا «زمان خارج شدن» است. بعضی از معاصران جزء نخست آن، یعنی «خروج» را با واژه «خوریژ» و گونه های مختلفش (خریج، خریچ، خوریج، خوریچ، خموج، خوموج) در بعضی از گویش ها سنجیده و به معنای «آتش» دانسته اند، حال آنکه باتوجه به کاربرد آن در متون مختلف قرن های پنجم و ششم، «خروج» در این ترکیب همان مصدر آشنای عربی به معنای «بیرون شدن» است. گفتار حاضر با بررسی اقوال محققان نشان می دهد که خروجگاه با تعبیر قرآنی «یوم الخروج» در پیوند است و معادل «عیدگاه»، «نمازگاه» و «مصلا»ست که از دیرزمان به جایی گفته می شده است که عموم مسلمانان برای اقامه نماز عیدین(فطر، قربان) یا نماز باران در آنجا فراهم می آمده و آداب دینی خود را برگزار می کرده اند. در روزگار ما «مصلا» به تدریج جایگزین این نام ها شده است.