طرز انوری در غزل ها و رباعی ها، با تکیه بر ویژگی های نحوی کلام

بسیاری از صاحب نظران انوری را در غزل مبدع طریقه ای نو دانسته و او را پیشرو و آغازگر راهی خوانده اند که در عاشقانه های سعدی به اوج می رسد، اما پژوهندگان زبان در بحث از این ابداع به مسائل نحوی کلام کمتر پرداخته اند. هدف این مقاله دستیابی به درک و دریافتی سبک شناسانه از نحو غزلیات و رباعی های انوری است؛ چراکه اساسا با واکاوی ویژگی های نحوی زبان اوست که می توان دلایل سبک ساز بودن وی را توضیح داد؛ شاعری که بر نبوغی زبانی دست دارد و از رفتاری که با زبان در پیش گرفته، آگاه است. در این بررسی ها خواهیم دید که بسامد فراوان وجه فعلی «گفتن» و ترکیب های کنایی، به کارگیری بیش از دو فعل در یک بیت، پیوستگی معنایی دو مصراع، پنهان کردن عنصر تکرار با بازی های نحوی و بهره گیری از امکان تنوع ساخت در زبان، از عناصر مسلط و سبک ساز در غزلیات و رباعی های انوری است و نیز خواهیم دید که شاعر چگونه با نحوه استفاده از حروف اضافه درجهت شکل گیری فردیت مستقل سبکی گام برمی دارد و این نخستین گام، برای نخستین بار، همان بارقه ای است که این استفاده شگفت را در غزلیات نابغه ای چون سعدی شعله ور می سازد.