تبیین شاخص های ارزیابی پایداری زیست محیطی-بوم شناختی سامان های عرفی مرتعی با تاکید بر مراتع ییلاقی سهند

رزیابی پایداری زیست محیطی- بوم شناختی، به عنوان یکی از مهم ترین ابزارها در فرآیند برنامه ریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها اجتناب ناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیست محیطی- بوم شناختی در مراتع و مخصوصا سامان های عرفی شاخص های مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین و اعتبار سنجی شاخص های ارزیابی پایداری زیست محیطی جهت سنجش پایداری در سامان های عرفی ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش 40 شاخص ارزیابی پایداری زیست محیطی- بوم شناختی از طریق مصاحبات اکتشافی و مرور منابع مختلف تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوری متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و خبرگان محلی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی و دستیابی به اجماع نظر علاوه بر آماره های توصیفی از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. شاخص هایی مانند تنوع جانوری، کیفیت بصری، سطح آلودگی صوتی و درجه آلودگی هوا علیرغم اینکه در منابع خیلی تکرار شدند به جهت عدم تناسب با سامانهای عرفی مرتعی در معیار تناسب منطقه ای امتیازات پایینی به خود اختصاص دادند. در بین شاخص ها بیشترین امتیاز مربوط به شاخص مساحت مرتع و پایین ترین آن مربوط به شاخص درجه آلودگی هوا در سامان می باشد. در این پژوهش تعداد 16 شاخص در قالب شش مولفه مورد تایید متخصصان، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی معرفی گردیده است که می تواند در بخش مراتع شروعی برای تدوین مدل ملی شاخص های ارزیابی پایداری، ایجاد بانک اطلاعات شاخص های پایداری و کمی نمودن آن ها در راستای رسیدن به توسعه پایدار در بخش منابع طبیعی و بخصوص مراتع کشور باشد. همچنین دستگاه های اجرایی می توانند با استفاده از شاخص های معرفی شده جهت بهبود وضعیت مراتع، بهره برداران و حرکت به سمت پایداری در همه ابعاد برنامه ریزی کنند.