وجوه تمایز نهضت های انقلابی و گروه های افراطی در جهان اسلام

شکل گیری جنبش های اسلامی و گروه های افراطی در جهان اسلام معاصر، سئولات مختلفی را پیرامون زمینه ها، اهداف و رویکردهای مرتبط با گروه ها و نهضت های اسلام گرا پیش و روی محققان علوم اجتماعی قرار داده است. با عنایت به تفاوت هایی که در میان گروه های افراطی و نهضت های اسلامی وجود دارد، تفاوت در شکل گیری آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر این اساس پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سئوال است که وجوه تمایز بسترهای شکل گیری حرکت‏های افراطی و نهضت انقلابی در جهان اسلام چیست؟ نگارندگان بر این باورند که مبانی فکری و بسترهای جامعه شناسی این دو باهم متفاوت بوده و با بهره گیری از شرایط محیطی در صدد تاسیس هویت سیاسی جدید بر پایه اصول اسلامی هستند. گروه های افراطی محصول بسترهای تاریخی – جغرافیایی و متاثر از شرایط سیاسی در جهان اسلام هستند در حالی که نهضت های انقلابی و جنبش های اصلاحی ناظر به مشکلات بیرونی و بویژه استعمار و همچنین مشکلات داخلی شکل گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که دو گروه افراطی و انقلابی علاوه بر پاسخ به مشکلات مشترک جوامع اسلامی، در تقابل دو گونه تفکر و رفتار سیاسی متفاوت قرار دارند. حرکت افراطی موجب گسترش منازعات در خاورمیانه و شکاف اجتماعی و اسلام هراسی شده در حالی که نهضت انقلابی بستر مناسبی برای تقویت اسلام سیاسی و همگرایی در جهان اسلام می گردد.