عوامل کلیدی آسیب پذیری مسکن اقشار کم درآمد شهری در برابر زلزله

منطقه سه شهری در بخش جنوبی ساری، در معرض خطرپذیری لرزه ای بالایی قرار دارد. با توجه به اهمیت شناخت آسیب پذیری های موجود در برنامه کاهش خطرپذیری لرزه ای، در مقاله حاضر به بررسی و شناسایی عوامل کلیدی آسیب پذیری مسکن در برابر زلزله احتمالی پرداخته می شود. نتایج حاصل از این تحقیق را می توان در تدوین راهبردهای کاهش خطرپذیری پیش از وقوع زلزله و نیز در بازسازی مسکن پس از زلزله به منظور جلوگیری از تکرار شرایط پیشین استفاده کرد.
در مقاله حاضر پس از بررسی نظریه های موجود و شناسایی مهم ترین ابعاد آسیب پذیری مسکن (کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و قانونی)، عوامل ایجاد آن در هر یک از ابعاد مذکور، ضمن سنجش نظریات متخصصان و مسئولین، استخراج می شود. در ادامه عوامل شناسایی شده از طریق مصاحبه با مردم محلی و مشاهدات دقیق میدانی اولویت بندی و از میان آن ها عوامل کلیدی آسیب پذیری مسکن در منطقه سه ساری استخراج می گردد. این تحقیق با روش نمونه موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبه نیمه ساخت یافته انجام و انتخاب نمونه ها بر اساس نمونه گیری نظری و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل مضمون صورت می گیرد.
از مجموع بررسی ها ده عامل با عنوان عوامل کلیدی آسیب پذیری مسکن در منطقه سه شهر ساری شناخته شده است. این عوامل شامل بی تفاوتی مردم نسبت به زلزله، باورهای غلط اهالی، ناآگاهی مردم و استادکاران محلی نسبت به مسائل فنی ساخت، ضعف در اجرای مقررات ساخت وساز، سودجویی، محدودیت های مالی، نیاز به ارزش افزوده، بی اعتمادی مردم به متخصصین، و نیز بی اعتمادی آن ها نسبت به مسئولین است که در قالب چهار مضمون 1) ضعف آگاهی، 2) ضعف اقتصادی، 3) حکمروایی ضعیف، و 4) بی اعتمادی دسته بندی می شوند. عوامل مذکور بیانگر ضرورت تمرکز به ابعاد اجتماعی و سازمانی مسکن اقشار کم درآمد شهری، به منظور کاهش خطر پذیری زلزله در منطقه مورد مطالعه، است.