بررسی تاثیر فیلترهای سنگریزه ای در بهینه سازی نفوذ و افزایش ذخیره رطوبتی سامانه های سطوح آبگیر

استمرار خشکسالی های اخیر استان آذربایجان شرقی باعث کاهش چشمگیر منابع آبی قابل دسترس شده و در همین زمان، سطح زیر کشت باغات و اراضی زراعی به صورت بی رویه و نامتناسب با تغییرات اقلیمی توسعه پیدا کرده است. از آنجایی که بالاترین میزان مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی است، لذا تحقیق در زمینه استفاده از منابع آب جایگزین و روش های صرفه جویی در مصرف بهینه آن بسیار ضروری است. امروزه، استحصال آب باران یکی از روش های عملی و کارآمد در این زمینه به حساب می آید. تحقیق حاضر با هدف استفاده از فیلتر سنگریزه ای به منظور بهینه سازی نفوذ آب استحصالی از نزولات جوی و افزایش ذخیره رطوبتی در منطقه ریشه گیاه به صورت پایلوت در سطح یک هکتاری دامنه های جنوب غربی کوه عون ابن علی تبریز صورت گرفته است. این تحقیق در قالب بلوک کاملا تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل: تیمار شاهد(A)، سامانه با جمع آوری سنگریزه و پوشش گیاهی از سطح آن همراه با فیلتر سنگریزه ای( تیمار B)، سامانه با جمع آوری سنگریزه و پوشش گیاهی از سطح آن بدون فیلترسنگریزه ای (تیمار C)، سامانه نیمه عایق با فیلترسنگریزه ای( تیمارD) و سامانه نیمه عایق بدون فیلتر سنگریزه ای (تیمار E) بودند. تاثیر فیلتر سنگریزه ای در میزان نفوذ و افزایش ذخیره رطوبتی در دو عمق 20 و 50 سانتیمتری با استفاده از دستگاه TDR بعد از هر بارندگی اندازه گیری گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان رطوبت تیمارD در عمق 20 (با میانگین 94/35) و عمق 50 سانتیمتری(با میانگین 56/30) بطور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها است(p<0.05). عملکرد فیلتر سنگریزه ای همراه با عایق نمودن سطح سامانه باعث کاهش چشمگیر مصرف آب نهال ها شده است. در نتیجه می توان اذعان داشت که استحصال آب باران از طریق سطوح عایق و نفوذ آن از طریق فیلتر سنگریزه ای راه کار مناسبی جهت مقابله با خشکسالی کشاورزی بوده و سهم بسزائی در تامین آب مورد نیاز این بخش خواهدداشت.