ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپ های لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris. L) در شرایط محدودیت آب انتهای فصل

لوبیا چیتی L.) (Phaseolus vulgaris گیاهی حساس به تنش خشکی است، در عین حال در این گیاه از لحاظ مقاومت به خشکی تنوع ژنتیکی مشاهده می شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام لوبیا چیتی کشت شده در استان زنجان، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان، در سال 1391 به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، انجام شد. سطوح آبیاری (شاهد و تنش خشکی) در کرت های اصلی و ارقام لوبیا چیتی (محلی خمین، صدری، Ks21193 و Ks21189) در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج به-دست آمده نشان داد که تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود، تنها استثنا در صفت عملکرد بیولوژیک بود که میان ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. تنش خشکی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت را کاهش داد. یافته ها نشان داد که در شرایط تنش خشکی بیشترین تعداد غلاف در بوته (2/9)، تعداد دانه در غلاف (91/2)، عملکرد دانه (6/741 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (2857 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (31/27 درصد) متعلق به ژنوتیپ Ks21189 بود. همچنین این ژنوتیپ افت کمتری از نظر صفات مذکور در شرایط محدودیت آب داشت. بنابراین، پایداری بیشتری در شرایط تنش کم آبی نسبت به دیگر ژنوتیپ ها نشان داد. لذا به نظر می رسد می توان آن را به عنوان ژنوتیپ متحمل به تنش کمبود آب معرفی کرد. ژنوتیپ صدری با کاهش عملکرد 18/80 % حساسترین ژنوتیپ به کمبود آب بود. بررسی ضرایب همبستگی، نشانگر همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف با عملکرد دانه می باشد. به عبارت دیگر ژنوتیپ هایی که در شرایط تنش خشکی عملکرد بیولوژیک بالاتری دارند، تعداد غلاف در بوته و دانه در غلاف بیشتری تولید کرده و نهایتا عملکرد بالاتری دارند.