اثر پوزولان های طبیعی و فشردگی خاک در کنترل فرسایش مارن ها با استفاده از شبیه ساز باران صحرایی (مطالعه موردی: منطقه اسلام قلعه، خراسان رضوی)

فرسایش خاک بر سلامت آبخیزها اثر گذاشته و پیامدهای منفی متعددی به دنبال دارد. مارن از سنگ های حساس به فرسایش است که به دلیل ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاص، استقرار پوشش در آن مشکل و لذا نیازمند مدیریت است. یکی از روش های بهسازی خاک، فشردگی دینامیکی است که با دستگاه هایی مانند غلتک ها اعمال می شود. افزودن پوزولان نیز جهت تغییر خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک، از دیگر روش های اصلاحی است،چرا که پوزولان ها، در حضور آب به صورت مواد پایدار غیرحلال، از خود خاصیت گیرشی بروز می دهند. لذا در این پژوهش تلاش گردید تا نقش میزان فشردگی خاک (با غلتک استوانه ای صاف به وزن های 0، 20، 25، 30 و 35 کیلوگرم) و افزودن پوزولان های طبیعی (به میزان 0، 50، 100، 150 و 200 گرم در مترمربع) از نوع پومیس تفتان بر تثبیت مارن ها در منطقه اسلام قلعه خراسان رضوی ارزیابی شود. طرح آزمایشی در قالب فاکتوریل با سه تکرار و مجموعا 75 پلات صحرایی 30 در30 سانتی متری تحت بارشی 10 دقیقه ای با شدت 8/0 میلی متر در دقیقه و در شیب 5/15 درجه اجرا شد. نتایج تحلیل آماری در سطح اعتماد 95 درصد نشان داد که با در نظر گرفتن توام سه متغیر رواناب، تولید و غلظت رسوب، اثرات اصلی تیمارهای فشردگی خاک و پوزولان معنادار (000/0sig.=) و اثر ترکیبی آن ها غیرمعنادار (780/0sig.=) است. تیمار فشردگی خاک اثر معنی دار (000/0sig.=) و افزایشی بر تولید رواناب و رسوب دارد، اما اثر تیمار پوزولان بر رسوب کاهشی و معنی دار (000/0sig.=) بوده و بر رواناب اثر معنی داری ندارد (709/0sig.=). همچنین اثر ترکیبی دو تیمار بر متغیرهای رواناب، تولید و غلظت رسوب، غیرمعنی دار به دست آمد. لذا فشردگی خاک به دلیل تخریب سله سطحی و ساختمان مارن ها مناسب نبوده اما با توجه به بهای پایین و در دسترس بودن پوزولان های طبیعی، برای عملیات تثبیت مارن ها به عنوان گزینه ای اقتصادی و مناسب پیشنهاد می گردد.