بررسی تغییرات نقطه انجماد و تحمل به سرما در شفیره های دیاپوزی بید چغندر قند Scrobipalpa ocellatella (Lepidoptera: Gelechiidae)

بید چغندر قند(Boyd) Scrobipalpa ocellatella یکی از آفات مهم آخر فصل چغندرقند می باشد که موجب کاهش کمی و کیفی محصول می شود. لاروهای این آفت عمدتا از جوانه های مرکزی و سر ریشه های گیاه چغندرقند تغذیه می کنند. با برداشت چغندرقند در آبان ماه، لاروهای سن آخر موجود در سر ریشه ها وارد خاک شده و برای زمستان گذرانی به شفیره تبدیل می شوند. لاروهای سنین پایین تر در صورتی که زیستگاه مناسب و غذای کافی در اختیار داشته باشند، به تدریج با کامل شدن سنین لاروی به شفیره تبدیل می شوند. به منظور مطالعه توانایی زمستان گذرانی این حشره، شفیره ها به صورت ماهیانه از آبان 1394 تا فروردین 1395 جمع آوری شدند. تغییرات فصلی در شاخص های سرماسختی (نقطه انجماد و کمترین دمای کشنده) بید چغندرقند مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین نقطه انجماد شفیره های بید چغندرقند جمع آوری شده از مزرعه بین 33/0 ± 2/13- تا 23/0 ± 2/18- درجه سلسیوس در نوسان بود. حداکثر میزان تحمل شفیره ها در ماه های آبان، آذر و دی ماه و کمترین میزان تحمل در فروردین ماه مشاهده شد. میزان تحمل شفیره های دیاپوزی به طور معنی داری از شفیره های غیر دیاپوزی در دمای 10- ، 15- و 20- درجه سلسیوس بالاتر بود. کمترین دمای کشنده برای 50 درصد افراد از 9/13- درجه سلسیوس در آبان ماه به 5/5- درجه سلسیوس در فروردین ماه کاهش یافت. علی رغم این که نقطه انجماد شفیره های دیاپوزی در ماه های منتهی به اواخر زمستان و بهار از 15- درجه سلسیوس فراتر نرفت، اما شفیره ها متناسب با نقطه انجماد نتوانستند دماهای زیر صفر را تحمل نمایند. با این وجود نتایج نشان می دهند که قدرت تحمل شفیره ها در مرحله دیاپوز بیش از ظرفیت سرما و یخبندان محیط است و دماهای زیر صفر زمستان نمی تواند به عنوان عامل مهمی زنده مانی بید چغندرقند را تهدید نماید.