تهیه و اعتبارسنجی پرسشنامه ارزیابی وضعیت ایمنی پمپ بنزین های شهری

پمپ بنزین ها یکی از اجزای شبکه ی گسترده حمل، توزیع و فروش فرآورده های سوختی در کشور محسوب می شود. شواهد نشان می دهد که پتانسیل بروز حوادث مهیب در این مراکز به دلیل قرارگیری آنها درون بافت شهری بسیار زیاد است. سازمان های مختلفی با دستورالعمل ها و آیین نامه های مختص خود بر وضعیت ایمنی پمپ بنزین ها نظارت می کنند. هدف از این تحقیق تهیه و اعتباربخشی پرسشنامه ای جهت ارزیابی وضعیت ایمنی پمپ بنزین های شهری بر اساس دستورالعمل ها و آیین نامه های سازمان های ناظر می باشد.
در این مطالعه ی ساخت ابزار استانداردها و آیین نامه های سازمان های ناظر بر فعالیت و ایمنی پمپ بنزین ها در کشور جمع آوری شد. سپس بندها و مفاد مرتبط با ایمنی بر اساس رویکردهای چهارگانه در استراتژی های ایمنی فرآیند (ایمنی ذاتی، ایمنی غیرفعال، ایمنی فعال و دستورالعمل های ایمنی) استخراج و پرسشنامه اولیه ساخته شد. در گام بعد، روایی صوری (12 خبره) و روایی محتوایی (10 خبره) پرسشنامه مورد بررسی و اعتبارسنجی قرار گرفت.
از بررسی اولیه ی استانداردها و دستورالعمل های موجود 136 سوال مرتبط با ایمنی پمپ بنزین استخراج شد. در جریان سنجش روایی پرسشنامه، محتوا و کارکرد تمامی سوالات توسط پنل خبرگان بررسی و در چهار گروه ایمنی ذاتی (7 سوال)، ایمنی فعال (2 سوال)، ایمنی غیرفعال (47 سوال) و دستورالعمل های ایمنی(80سوال) قرار گرفتند. پس از سنجش روایی صوری و محتوایی با توجه به مقدار قابل قبول شاخص روایی محتوایی(0.79=CVI) و شاخص نسبت روایی محتوایی (0.62= CVR) تعداد سوالات پرسشنامه به 66 سوال کاهش یافت. ثبات درونی پرسشنامه بر اساس آماره آلفای کرونباخ 906/0 و پایایی آزمون بر اساس آماره ICC با حدود اطمینان 95% و توافق بین پاسخ دهندگان 906/0 و 671/F test=10 و 001/0 p-value= بین 942/0-862/0 محاسبه گردید که بیانگر توافق بسیار عالی بین پاسخ دهندگان می باشد.
نتایج نشان داد که سازمان های ناظر بر پمپ بنزین ها در مواردی به صورت کاملا موازی عمل می کنند. همچنین بسیار کمی از بندهای قوانین و دستورالعمل های ایمنی پمپ بنزین ها به استراتژی های کارآمدتر ایمنی (ایمنی ذاتی و ایمنی فعال) مربوط بوده و عمده قوانین بر به کارگیری روش های ایمنی غیرفعال و دستورالعمل های ایمنی متمرکز هستند. لذا در بازنگری مقررات باید این یافته بسیار مهم مورد توجه قرار گیرد. ازآنجایی که پرسشنامه ی طراحی شده جامع بوده و از روایی و پایایی بسیار خوبی برخوردار است می تواند به طور مشترک توسط تمام سازمان های ذیربط مورد استفاده قرار گرفته و از موازی کاری بکاهد.