تولید رویان و گیاهان نیم گان از گرده پرتو دیده با گاما در خربزه ایرانی

روش گرده پرتوتابی شده موفق ترین روش تولید نیم گان (هاپلوئید) در گیاهان جالیزی می باشد. این پژوهش به منظور بررسی اثر شدت های مختلف پرتو گاما، نژادگان و مرحله نموی رویان حاصل از روش گرده پرتوتابی شده، بر انگیزش رویان های نیم گان در چند توده بومی خربزه و دورگه این توده ها با رقم های خارجی انجام شد. گل های ماده گیاهان مادری با گرده های پرتوتابی شده گرده افشانی شدند. 21 تا 25 روز پس از باروری، رویان هایی که در مرحله های مختلف نموی بودند، از بذرهای حاصل خارج و روی محیط کشت E20A کشت شدند. برای تشخیص و جداسازی رویان های انگیزش شده، از روش های کشت مستقیم، کشت مایع و روش تلفیقی (کشت مستقیم جنین و کشت مایع) استفاده شد. روش های کشت مایع و تلفیقی در افزایش کارایی تولید گیاهان نیم گان اثر بسزایی داشتند. نتیجه های حاصل از تعیین شدت کارا، نشان داد که در انگیزش بکرزایی و نمو میوه، شدت 550 گری کاراترین شدت پرتو گاما بود، درحالی که شدت های پایین تر در انگیزش رویان نیم گان کارا نبودند. از بین نژادگان های مختلف، توده طالبی سمسوری (2/%1) و طالبی ساوه (1/%1) بالاترین درصد نمو رویان به بذر را نشان دادند. برخی از رویان هایی که در مرحله نموی قلبی شکل و لپه ای بودند، قادر به باززایی گیاهچه شدند. در کل از 274 رویان به دست آمده از گرده افشانی با گرده پرتودیده، 52 گیاهچه بکرزای خربزه باززایی شدند. با توجه به نتیجه های به دست آمده از این بررسی، رویان و گیاهان نیم گان در خربزه به مقدار زیادی زیر اثر شدت پرتو، مرحله رویانی و نژادگان قرار می گیرد. با استفاده از روش غیر مستقیم و روش شمارش کروموزمی، نیم گان بودن گیاهان به دست آمده (12n=x=) تایید شد.