بررسی نقش پناهگاهی قهستان در سده اول و دوم هجری با تکیه بر مکان گزینی مهاجرت زرتشتیان

منطقه قهستان که امروزه بخش های عمده آن در محدوده استان خراسان جنوبی واقع شده است، همواره در طی تاریخ دارای جایگاه خاصی به لحاظ سیاسی و جغرافیایی بوده است. قهستان تاریخی، مشتمل بر چند قصبه و ناحیه بزرگ بوده که این منطقه را به لحاظ ژئوپولتیکی متمایز از سایر نواحی شرق ایران نموده. در منابع تاریخی سخن از مهاجرت های بزرگی به این ناحیه شده است. مهاجرت اعراب در قرون اول و دوم هجری، همچنین مهاجرت بزرگ زرتشتیان در قرون ابتدایی اسلامی، سخن به میان آمده است. بررسی منطقه قهستان از آن لحاظ دارای اهمیت می شود که این ناحیه همواره در طی تاریخ پناهگاه و مامن مناسبی برای اقلیت هایی بوده است که در سایه امنیت و انزوای جغرافیایی قهستان به حیات خود ادامه داده اند. با توجه به بررسی های صورت پذیرفته و با نگاهی به تاریخ قهستان، این ناحیه را می توان پناهگاهی امن برای اقلیت ها سیاسی و مذهبی در طول تاریخ دانست. چراکه همواره در قرون متمادی بستر سکونت اقوام و پیروان مسالک و مذاهب مختلفی بوده است. در این مجال به روشن شدن بخشی از تاریخ قهستان و جایگاه این منطقه در پذیرش مهاجرین مختلف پرداخته شده است. این پژوهش به این سوالات پاسخ خواهد داد که اولا علل انتخاب قهستان به عنوان مقصد مهاجرت چیست؟ و ثانیا انتخاب قهستان به عنوان پناهگاه و مامن برای زرتشتیان را چگونه می توان به سایر مهاجرت ها به این خطه تعمیم داد؟ پژوهش حاضر با روش، تحلیلی توصیفی، به بررسی اجمالی مهاجرت زرتشتیان و در پی آن با تاکید بر مکان گزینی و تعیین مسیر این مهاجران در راه سفر به هند با استفاده از منابع موجود، اهمیت قهستان را در این انتخاب تاریخی، روشن می نماید و بکر بودن و انزوای جغرافیایی این سرزمین را در طول تاریخ عامل مهمی در انتخاب مقصد مهاجرت های مذهبی به منظور پناهندگی درمی یابد.