بررسی ساختار، تراکم و اکولوژی فیتوپلانکتون با تاکید بر خصوصیات گونه های غالب در سد مخزنی شهید رجایی (مازندران)

سد مخزنی شهید رجایی بر روی رودخانه تجن و در جنوب شهرستان ساری احداث شده است. بالا بودن احتمال وقوع شکوفایی جلبکی در سدها و اثرات منفی آن بر فعالیت های اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی منطقه، از دلایل اهمیت مطالعه ی تراکم و ساختار تشکیل دهنده فیتوپلانکتون در این سد محسوب می شود. نمونه برداری در دریاچه پشت سد در سال 1391 در ماه های خرداد، تیر، مرداد، شهریور، آبان و بهمن صورت گرفت. در این مطالعه 107 گونه فیتوپلانکتون در 53 جنس و 8 شاخه شناسایی شدند. شاخه های باسیلاریوفیتا (Bacillariophyta) و پیروفیتا (Pyrrophyta) مجموعا« 68 تا 99 درصد از تراکم فیتوپلانکتون را در ماه های مورد بررسی به خود اختصاص دادند. سه گونه ی Cyclotella meneghiniana Kuetzing 1844، Stein 1883 Goniaulax polyedra و Ceratium hirundinella (Mueller) Dujardin 1841 بیشترین میزان از شاخص گونه های برتر را طی بررسی بدست آوردند. گونه Kuetzing C. meneghiniana در ماه های گرم افزایش معنی داری نسبت به ماه های سرد داشت ولی با کاهش شدید دما در زمستان، تراکم هر سه گونه فوق کاهش یافت (05/0p<). بنظر می رسد که ورودی رودخانه ها، از منابع مهم تامین و افزایش تراکم برای C. meneghiniana Kuetzing در آب پشت سد بود. اما افزایش تراکم G. polyedra Stein و(Mueller) Dujardin C. hirundinella از رسوبات و لایه زیرین آب در مخزن سد نیز تاثیر پذیرفت. نتیجه این که، در ارائه روش های کنترل تراکم گونه های دارای پتانسیل شکوفایی علاوه بر عوامل خارجی (کیفیت آب رودخانه های ورودی) شرایط داخلی حاکم بر این سد (رسوبات، مدت ماندگاری و لایه بندی آب) نیز باید مورد توجه قرار گیرند.