کاربرد شیمی سنگ کل و شیمی کانی ها در شناسایی خاستگاه لامپروفیرهای ده بازرگان- سرآسیاب شش (شمال شهر کرمان)

در شمال شهر کرمان، در میان روستای ده‏ بازرگان و سرآسیاب شش، در راستای گسل کوهبنان، مجموعه‏ ای از دایک‏ ها رخنمون دارند که سازندهای شمشک، بیدو و هجدک را قطع کرده‏ اند. دایک‏ های پورفیری و گلوموپورفیری دربردارنده درشت بلورهای الیوین (30 درصد حجمی)، پیروکسن (20 درصد حجمی) و آمفیبول (5 درصد حجمی) در زمینه‏ ای از میکرولیت‏ های پلاژیوکلاز و سانیدین (15 درصد حجمی)، ریز بلورهای پیروکسن (20 درصد حجمی)، آمفیبول (5 درصد حجمی) و کانی‏ های کدر (5 درصد حجمی) هستند. برپایه تجزیه‏ نقطه‏ ای پیروکسن‏ های از نوع دیوپسید (En49-42Fs15-8Wo47-42)، الیوین‏ ها از نوع کریزولیت (Fo86-80)، پلاژیوکلازها از نوع لابرادوریت An66-51)) و ادخال‏ های کدر در الیوین‏ ها از نوع کروم اسپینل (Cr1.3-1.25)، (Fetotal0.708-0.548) و (Al0.518-0.433) هستند. نبود درشت بلورهای کانی‏ های روشن، بافت پورفیری (درشت بلورهای الیوین، پیروکسن و آمفیبول) و نزدیک‏ بودن مقدار اکسیدهای SiO2 (44.25-46.43 wt.%)، MgO (5.81-19.12 wt.%)، Na2O (1.55-2.03wt.%) و K2O (1.18-1.71 wt.%) با ترکیب لامپروفیرهای آلکالن (SiO2=42.5 wt.%، MgO=7.2 wt.%، Na2O=3 wt.%، K2O=2 wt.%)، همانندی دایک‏ ها را به لامپروفیرهای آلکالن (مونشیکیت) بیشتر نشان می‏ دهد تا گروه لامپروفیرهای کالک آلکالن (اسپسارتیت). نمودارهای شیمیایی پیروکسن‏ ها نشان می‏ دهد این لامپروفیرها در فشار 10-5 کیلوبار، دمای700 تا900 درجه سانتیگراد و در حضور کمتر از 10 درصد آب پدید آمده‏ اند. شیمی کل لامپروفیرها نشان می‏ دهد ماگمای مادر این سنگ‏ ها چه بسا از نوع قلیایی بوده و از یک گوشته متاسوماتیسم شده (اسپینل–گارنت–لرزولیتی با کانی آب دار) برخاسته و سپس در یک پهنه پس از برخورد جایگزین شده‏ است.