بردباری، اندوزش و پالایش سرب توسط سه گونه گیاه مرتعی در یک خاک آهکی در استان آذربایجان غربی

هدف از این پژوهش بررسی بردباری، توانایی اندوزش و پالایش سرب توسط بنگ دانه (Hyoscyamus niger L.)، خار پنبه (Onopordum acanthium L.) و گل گندم (Centaurea cyanus L.)، بومی منطقه آذربایجان غربی، است. بدین منظور یک نمونه خاک انتخاب و به طور یکنواختی با غلظت های مختلف سرب (0، 250، 500 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) آلوده شد. سپس گیاهان در گلدان های حاوی خاک آلوده کشت شدند. این پژوهش در شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد. در پایان دوره رشد، عملکرد ماده خشک ریشه و شاخساره و غلظت سرب در ریشه و شاخساره گیاهان اندازه گیری شد. همچنین، عملکرد نسبی (RY) ریشه و شاخساره، سرب تثبیت شده در ریشه (MS)، سرب استخراج شده توسط شاخساره (ME)، فاکتورهای تغلیظ زیستی سرب (BCF و mBCF)، فاکتور اندوزش زیستی (mBAF) و فاکتور انتقال گیاهی (TF)، محاسبه شد. نتایج نشان داد با افزایش آلودگی سربی خاک، عملکرد ریشه و شاخساره و بردباری گیاهان کاهش یافت، در حالی که غلظت سرب ریشه و شاخساره، سرب تثبیت شده در ریشه و سرب استخراج شده توسط شاخساره گیاهان، افزایش یافت. میان شاخص بردباری گیاهان تفاوت معنی داری (05/0P≤) وجود نداشت. در این مطالعه، بیش ترین اندوزش سرب در ریشه، در خار پنبه (میانگین MS،BCF و mBCF به ترتیب μg pot-1 27، 102/0 و 09/6) و بیش ترین اندوزش سرب در شاخساره، در خار پنبه (میانگین ME،BCF و mBCF به ترتیب μg pot-1 45، 066/0 و 79/3) و گل گندم (میانگین ME و BCF به ترتیب μg pot-1 43، 061/0 و 64/3) مشاهده شد. بنابراین خار پنبه و گل گندم با داشتن زیست توده بالا در شرایط طبیعی، می توانند در پالایش خاک های آلوده به سرب، به ویژه در سطوح پایین آلودگی، موثر باشند.