بررسی تغییرات فصلی میزان فرسایش با استفاده از اندازه گیری مستقیم

پدیده فرسایش خاک و پیآمدهای ناشی از آن مانعی اساسی در برابر توسعه کشور محسوب می شود. برای کنترل مقرون بصرفه فرسایش، کسب اطلاع از وضعیت پویایی و شناخت زمان ها و مکان های حساس به فرسایش در داخل حوضه ضروری است. در این پژوهش سعی شد فرآیند دینامیکی فرسایش خاک از نظر تغییرات زمانی (فصلی) و تغییرات مکانی (واحدهای سنگ شناسی)، از طریق اندازه گیری مستقیم در حوزه آبخیز ورتوان، بررسی گردد. بدین منظور، پس از تهیه نقشه دقیق واحدهای سنگ شناسی حوضه، تله های رسوبگیر روی دامنه های هر واحد، نصب و در پایان هر فصل، رسوبات موجود در تله ها جمع آوری و پس از خشک کردن توزین شد. نتایج نشان داد فرسایش در این حوضه ماهیت دینامیکی داشته و دارای تغییرات زمانی و مکانی زیادی است. حداکثر میزان فرسایش مربوط به فصل پائیز بوده (71 درصد) و به ترتیب در فصول بهار (19 درصد) و زمستان (10 درصد) کاهش یافته و در فصل تابستان هیچ رسوبی در تله ها تجمع نیافته است. همچنین، میانگین وزن رسوبات تجمع یافته به ترتیب در واحدهای توف پلاژیوکلازدار (2/178 گرم)، شیل ذغالی (4/34 گرم)، مادستون قرمز (9/29 گرم)، آندزیت (7/21 گرم)، توف (7/16 گرم)، ماسه سنگ شمشک (9/14 گرم)، ماسه سنگ قرمز (8/9 گرم)، آهک شیلی (5/9 گرم) و نهایتا آهک اوربیتولین دار (5/6 گرم) کاهش یافته است. با استفاده از نتایج این پژوهش می توان با اعمال روش های مدیریتی مکانی (تمرکز اقدامات کنترل فرسایش در مکان های حساس) و یا زمانی (حفظ پوشش گیاهی و کنترل شخم در فصول حساس) میزان فرسایش حوضه را کاهش داد.