بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی

مفهوم فقر تحت تلقی ها و برداشت ها، معانی متعدد یافته است، اما در سال های اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است.
مطالعه حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات فقر در جامعه ایرانی است. الگوی نظری غالب در پژوهش، فهم فرهنگی و برساختی از مفهوم فقر است. با توجه به تاریخی بودن موضوع پژوهش، روش جمع آوری داده ها تحلیل اسنادی و کتابخانه ای و به طور ویژه روش تاریخی متن محور است. متون متفکران مورد بررسی بر حسب دسته بندی موضوعی به چهار دسته صوفیانه؛ اخلاقی؛ تعلیمی و فتوت نامه تقسیم بندی شدند. روش تحلیل نیز، تحلیل موضوعی آثار و کدگذاری آنهاست. یافته ها نشان می دهد زنجیره ای از مفاهیم مرتبط و هم خانواده برای فقر وجود دارد که بدون توجه به آن، معناکردن فقر دشوار است. هستی و موجودیت فقر در منظومه ای از مفاهیم همسو و ناهمسو در دو دسته «فضیلت ها» و «رذیلت ها» قابل تقسیم بندی است. از این نظر، فقر بیش از همه، تعبیری فرهنگی است که در زنجیره در هم تنیده ای از مفاهیم عموما اخلاقی معنا می یابد. بنابراین تکنیک های مدیریت آن، به این نوع فهم فرهنگی نیازمند هستند.