پیامدهای اقتصادی جنگ های دوران خلافت امام علی

جنگ های سه گانه ای که امام علی در دوره حاکمیت کوتاه مدت خود بدان گرفتار شد، پس از بحران رده، عمده ترین آشوب های داخلی جامعه اسلامی به شمار می رفت که تبعات سنگینی را بر نظام علوی تحمیل کرد. بررسی این جنگ ها، از آن حیث که به مثابه عمده ترین عامل در ناامنی اقتصادی این دوره عمل کردند، اهمیت دارد. پرسش عمده ای که این مقاله می کوشد تا به تبیین آن همت گمارد، این است که جنگ های داخلی تا چه میزان بر ساختار اقتصادی حکومت امام علی اثرگذار شدند؟ یافته های این پژوهش که بر روش توصیفی تحلیلی مبتنی است، نشان می دهد که غارت اموال عمومی توسط کارگزاران معزول اموی، از بین رفتن منابع مالی در اختیار حکومت برای هزینه های جنگ و تامین اجتماعی، تخریب زیرساخت ها و حذف بخش عمده ای از منابع درآمدی بیت المال در اثر هرج و مرج و شورش، پیامدهایی بودند که صدمات جبران ناپذیری بر اقتصاد حکومت امام وارد نمودند.