شناسایی صفات موثر بر عملکرد دانه در ژنوتیپ های گندم نان تحت شرایط تنش و بدون تنش گرمایی

به منظور تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه، 10 ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام مروارید و کوهدشت و لاین های N-87-4، N-87-9، N-86-6،N-86-8، N-80-19، N-86-5، N-85-5 و لاین 17 در دو شرایط و آزمایش جداگانه شامل شرایط محیطی بدون تنش گرمایی در تاریخ 15 آذر ماه و شرایط تنش گرمایی 10 بهمن ماه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس طی سال زراعی 91-1390 کاشته شدند. در این پژوهش ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و با تجزیه مرکب مورد مقایسه قرار گرفتند. اثر متقابل تنش و ژنوتیپ تنها بر عملکرد دانه، طول سنبله، تعداد سنبله بارور ولی اثرات ساده تنش و ژنوتیپ در همه صفات مورد ارزیابی معنی دار بود. در هر دو شرایط طبیعی و تنش گرمایی عملکرد دانه با صفت تعداد سنبله بارور همبستگی مثبت و معنی داری داشت. رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد سنبله بارور در شرایط بدون تنش 8/99% و در شرایط تنش 1/97% از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمود. تجزیه علیت نشان داد که تعداد سنبله بارور بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه در هر دو شرایط داشت. تجزیه خوشه ایبه روش وارد در شرایط طبیعی ژنوتیپ های مورد مطالعه را در دو گروه و در شرایط تنش در سه گروه طبقه بندی کرد. بنابراین، گزینش ژنوتیپ ها براساس صفت تعداد سنبله بارور می تواند به طور غیر مستقیم در هر دو شرایط تنش گرمایی و طبیعی به گزینش ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا منتج شود.