اعتماد السلطنه: روزنامه نگاری با 7 روزنامه در عصر قاجار

محمدحسن خان اعتماد السلطنه (1259- 1313) یکی از متفکرین، سیاست مداران و مورخین عهد ناصری است. زندگی و شخصیت او به‏ چند جهت و به ویژه جنبه روزنامه نگار بودن، او را در میان‏ اندیشه‏گران قاجاری ممتاز کرده است. او یکی از پرکارترین مورخ و روزنامه نگار تمام دوران تاریخ‏ ایران به‏ شمار می‏رود. همچنین وی نخستین روزنامه نگار ایرانی‏ است که بر یک زبان خارجی کاملا تسلط داشته است. در عصر قاجار، نثر مبتنی بر ساده نویسی، درازگویی ها و مسجع نویسی ها و انواع صنایع زیبا و نازیبای بدیعی در نثر آمیختن و اندک معنیی را با بسیار بافتن کلمات و مفصل نویسی، پر جلوه دادن جایگاهی نداشت و ادبیات تنها برای قشر خاصی از جامعه به نام امیر و وزیر و چون اینان نوشته نمی شد، بلکه همه آحاد جامعه را در بر می گرفت. اعتمادالسلطنه در سال های آخر زندگی خویش، به ثبت وقایع روزمره زندگی خود و درباریان قاجار پرداخت و بدین ترتیب کتاب روزنامه خاطرات پدید آمد که از مهم ترین منابع تاریخ ایران در اواسط دوره ی قاجار است. کتاب مفصل روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه، مجموعه یادداشت های روزانه اعتمادالسلطنه و مشتمل بر حوادث 15 ساله آخر زندگی از نظر محتوی و مضمون، در برگیرنده یک فصل از تاریخ پر فراز و نشیب ایران در دوره قاجاریه است. حس نوستالوژی و افسوس به گذشته پرشکوه در جای جای کتاب به چشم می خورد. نویسنده به دنبال بررسی علل و عواملی است که باعث این عقب گرد تاریخی گردیده است.