رویکرد فلسفه اسلامی به تبیین حد وسط در بستر مفهوم شناختی فضیلت

غالب فیلسوفان اسلامی ضمن پذیرش تعریف ارسطویی از فضیلت به توسط میان دو حد افراط و تفریط، خود را با اشکالات جدی در باب تعمیم و کلیت این قاعده نسبت به مصادیق مختلف فضیلت مواجه دیده و درصدد رفع آن اشکالات از طرق گوناگون برآمده اند. این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال اساسی است که فیلسوفان اسلامی چه راه حل هایی را برای رفع معضل تعمیم و کلیت در قاعده حد وسط ارسطو ارائه کرده اند؟ در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و تجزیه و تحلیل دیدگاه های فیلسوفان اسلامی، ضمن ارائه تبیینی فلسفی از فعل و انفعالات نفس انسانی در جهات تعادلی و فراتعادلی، دیدگاه حکمای اسلامی در عمومیت و کلیت قاعده اعتدال، تفکیک میان فضایل اخلاقی و عقلی و تاکید بر جریان قاعده حد وسط در فضایل اخلاقی و همچنین تصرف در معنای حکمت و تفکیک آن به حکمت نظری و عملی ارائه خواهد شد. تبیین این دیدگاه در نهایت راهکارهایی را در جهت برون رفت از اشکالات قاعده حد وسط ارسطویی در مباحث فضیلت شناختی پیشنهاد می دهد.