واکنش عملکرد و اجزای عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum L.) به کاربرد باکتری های افزاینده رشد گیاه و کود شیمیایی نیتروژن در شرایط دیم

به منظور بررسی اثر باکتری های افزاینده رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم نخود در شرایط دیم ایلام، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار رقم نخود (هاشم، آزاد و آرمان و یک توده محلی) و مخلوط باکتری های افزاینده رشد و کود شیمیایی نیتروژن شامل: 1- عدم مصرف باکتری های افزاینده رشد و کود شیمیایی نیتروژن، 2- 10 کیلوگرم کود نیتروژن، 3- 20 کیلوگرم کود نیتروژن، 4- آزوسپیریلوم برازیلنس+عدم مصرف کود شیمیایی نیتروژن، 5- آزوسپیریلوم برازیلنس+10 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن، 6- آزوسپیریلوم برازیلنس+20 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن، 7- ازتوباکتر کروکوم+عدم مصرف کود شیمیایی نیتروژن، 8- ازتوباکتر کروکوم+10 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن و 9- ازتوباکتر کروکوم+20 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن در نظر گرفته شدند. اثر برهمکنش رقم در باکتری های افزاینده رشد مختلف بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و پروتئین دانه و معنی دار بود به طوری که واکنش ارقام تلقیح شده با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم معنی دار و استفاده از این باکتری های افزاینده رشد موجب افزایش تمامی صفات مورد مطالعه گردید. بیشترین عملکرد دانه در رقم آزاد و تلقیح با آزوسپیریلوم + 10 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن با میانگین 1533 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه در رقم محلی و عدم تلقیح با میانگین 529 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 5/65 درصد افزایش نشان داد. در این پ‍ژوهش ارقام هاشم و آزاد واکنش بهتری به آزوسپیریلوم و ارقام آرمان و محلی واکنش بهتری به ازتوباکتر از خود نشان دادند. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، رقم آزاد نخود و تلقیح آن با آزوسپیریلوم + 10 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن جهت حصول حداکثر عملکرد در شرایط دیم و مناطق مشابه می تواند مد نظر قرار گیرد.