مواجهه فکری و عملی امامان شیعه با مخالفان سیاسی

امامان شیعه در مواجهه با مخالفان سیاسی خود سه شیوه تقیه، پیکار و غیبت را به کار گرفتند. امامان با هدف حفظ وحدت میان صفوف مسلمانان و نیز حفظ جان، مال و عرض خود و شیعیانشان تقیه می کردند، اما این به آن معنا نبود که ساکت بنشینند و از امور شیعیان غافل شوند؛ بلکه آنها به گونه ای که مخالفان سیاسی متوجه نشوند در جامعه حضور فعالی داشتند. شبکه گسترده وکالت، که از زمان امام نهم تا یازدهم به صورت مستمر در حال فعالیت بود، نمونه ای از تلاش امامان در جهت خنثا کردن توطئه های مخالفان سیاسی به شمار می رود. برخلاف تقیه، که در سیره یازده امام نخست جریان داشت، پیکار با مخالفان سیاسی فقط در زندگانی دو امام رخ داد؛ به این شرح که امام علی (ع) با ناکثین، قاسطین، و مارقین، و امام حسین (ع) نیز با یزید پیکار کردند که هر یک از این نبردها متضمن بقای اسلام شد. غیبت از انظار دشمنان، مواجهه منحصر به فردی است که در زندگی امام زمان (ع) به امر پروردگار رخ داد و تا ظهور حضرت ادامه خواهد داشت.