تاملی در معنای غلو

نوشته حاضر در پی آن است که با بررسی اصطلاح غلو در متون دینی شیعه قرآن، روایات و کلمات دانشمندان شیعه مفهومی روشن تر و جامع تر از این اصطلاح به دست دهد. تاکنون کار مستقلی در ایضاح معنای غلو انجام نشده است و آنچه در منابع وجود دارد نیز یا صرفا به مصداقی از این مفهوم یا برخی لوازم آن اشاره کرده و یا تعریف ناقصی است که همه عناصر دخیل در غلو را شامل نمی شود. برای آنکه بتوان بهترین تعریف از یک اصطلاح را ارائه کرد، باید ابتدا به اجزاء یا مولفه های جوهری آن دست یافت؛ از این رو در این مقاله سعی شده است با استفاده از منابع موجود، مولفه های جوهری مفهوم غلو شناسانده و بر اساس آن تعریفی ارائه شود که در برگیرنده همه موارد گفته شده باشد. اجزای جوهری غلو، دو مورد هستند: بالاتر بردن پیامبر اکرم و ائمه از حدود انسانی؛ و بالاتر بردن ائمه از حدود امامت و ادعای نبوت برای آنان. با توجه به این دو مولفه، به نظر می رسد آنچه سبب اختلاف بین دانشمندان شیعه درباره برخی مصادیق غلو شده است، اختلاف در مفهوم غلو نبوده؛ بلکه اختلاف در تعریف انسان و مراتب آن بوده است. بحث این مقاله مربوط به غلو درباره ائمه است و به سایر موارد نمی پردازد.