حقوق شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اسناد بین المللی

حقوق شهروندی در ادبیات حقوقی اصطلاح نسبتا جدیدی است که قدمت آن به یکصد سال پیش یعنی به زمان تصویب قانون اساسی مشروطیت باز می گردد؛ از آن زمان تا به امروز با الهام از منابع فقهی و به ویژه اسناد بین المللی، تدوین قوانینی در حمایت از شهروندان و تضمین حقوق آنها با عنایت به قوانین تصویب شده، رویه قانون گذاران در ادوار مختلف بوده و روند رو به رشد داشته است. اهمیت حقوق شهروندی به حدی است، که به زعم بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران حقوقی و سیاسی رابطه نزدیکی با حاکمیت دارد. حقوق شهروندی به دلیل وسعت مباحثی که با آنها سر و کار دارد با تمامی رشته های حقوقی در ارتباط کامل است و این موضوع سبب شده است که منابع حقوق شهروندی بسیار گسترده تر از سایر رشته های حقوق باشد. اسناد بین المللی و قانون اساسی اکثر کشورهای دنیا به شناسایی این حقوق به عنوان حقوق بنیادین و بدیهی انسان ها پرداخته و در اصول و مواد مختلف به معرفی آنها اقدام نموده اند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به تبعیت از این اسناد و مبانی قوی فقهی و منابع اربعه اسلامی انواع حقوق شهروندی اشخاص را در بیش از 140 اصل خود گنجانده و رعایت این حقوق را به دور از هر گونه تبعیض و توجه به رنگ، نژاد، دین و... برای همه در هر مقام و منسبی لازم و ضروری دانسته است. در ادامه پس از آشنایی با تعاریف و مفاهیم مرتبط با حقوق شهروندی به برخی از این اصول که در قانون اساسی به عنوان منابع اصلی حقوق شهروندی ذکر شده اند خواهیم پرداخت.