شناسایی و بررسی تراکم و پراکنش فیتوپلانکتونی سد مخزنی کارده در خراسان رضوی

به منظور شناسایی و بررسی تراکم و پراکنش فیتوپلانکتونی، نمونه برداری طی 6 مرحله از فروردین لغایت اسفندماه 1394 در دریاچه مخزنی سد کارده مشهد انجام پذیرفت. نمونه برداری فیتوپلانکتونی به صورت افقی و عمودی از اعماق مختلف (لایه های 0 ، 5 ، 10 ، 20 متری) توسط برداشت آب با دستگاه روتنر و رساندن به حجم 10 لیتر، همگن کردن و در نهایت برداشت یک لیتر از آن صورت گرفت. نمونه ها با فرمالین به نسبت 4 درصد تثبیت و در آزمایشگاه با استفاده از محفظه های 5 میلی لیتر و میکروسکوپ معکوس مورد شناسایی و شمارش قرار گرفتند. در این بررسی در مجموع 35 جنس در 6 شاخه فیتوپلانکتونی شناسایی گردید. از بین جنس های شناسایی شده 8 جنس مربوط به شاخه جلبک های دیاتوم (acillariophyta) ، یک جنس مربوط به شاخه اگلنافیتا (Euglenophyta) ، سیزده جنس مربوط به شاخه جلبک های سبز (Chlorophyta) ، سه جنس مربوط به شاخه پیروفیتا (Pyrrophyta) ، دو جنس مربوط به شاخه کریزوفیتا (Chrysophyta) و 5 جنس مربوط به شاخه سیانوباکترها (Cyanophyta) تعلق داشتند. غالبیت فیتوپلانکتونی در این سد مخزنی با شاخه باسیلاریوفیتا که 73/8 درصد جمعیت سالانه را دارا بودند و نمونه های غالب آن جنس های Cyclotella، Navicula و Synedra می باشند. شاخه کریزوفیتا با فراوانی 12/2 درصد که جنس های غالب آن به ترتیب فراوانی Dinobryon و Synura و شاخه جلبک های سبز با فراوانی 8/2 درصد که جنس های غالب آن Scenedesmus، Cosmarium و Tetraedron به ترتیب رتبه های فراوانی را در طی سال 94 نشان دادند. میانگین بیش ترین تراکم سلول های فیتوپلانکتونی در تمامی ماه های نمونه برداری به شاخه جلبک های دیاتوم بود. میانگین فراوانی سالانه کل شاخه های فیتوپلانکتونی 11456±69500449 عدد در لیتر بوده که در فصل بهار با فراوانی 467892±25044064 عدد در لیتر بالاترین تراکم را نشان داد. فراوانی شاخه های فیتوپلانکتونی در فصول تابستان، پائیز و زمستان به ترتیب با تراکم فراوانی 17323830، 10786088 و 16346467 عدد در لیتر برآورد گردید. حداکثر فراوانی فیتوپلانکتونی در ایستگاه های یک (تاج سد) با فراوانی 7589932، ایستگاه سه (انتهای دریاچه) با فراوانی 6637800 و ایستگاه دو (بخش میانی دریاچه) با فراوانی 5495732 عدد در لیتر مشاهده شد. با توجه به شاخص های تروفی و با توجه به میزان حد شفافیت، مقادیر فسفات، نیتروژن و کلروفیل a حاصله از داده های فیزیکی و شیمیایی، سد مخزنی کارده در حد دریاچه های مزوتروف کم قرار می گیرد. طبق آزمون های غیرپارامتریک کروسکال – والیس و من – ویتنی بین فراوانی فیتوپلانکتونی در ایستگاه ها و ماه های مختلف اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (0/05>p). در بررسی فصول نیز فصل بهار با سه فصل دیگر این اختلاف معنی دار را نشان داد (0/05>p).