بررسی آیه شریفه «اعتداء» در فقه معاملات؛ تاملی در استنادپذیری

مشهور فقی هان در بحث ضمان کالای مثلی و قیمی، بر این باورند که ضمان کالای مثلی به مثل و قیمی به قیمت آن است. برای اثبات این دیدگاه به ادله ای استناد شده از جمله اجماع، حدیث «علی الید» ، قاعده احترام و غیره. یکی از این ادله، آیه شریفه «اعتداء» («فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم» سوره بقره: 194) می باشد.
شیخ انصاری معتقد است که اول فقیهی که به این آیه استدلال کرده، شیخ طوسی می باشد که البته با دقت در کلمات شیخ طوسی در می یابیم که این ادعای شیخ انصاری صحیح نمی باشد.
نوشتار حاضر ابتدا به تبیین دیدگاه فقی هان پیرامون استدلال به این آیه بر اثبات نظر مشهور پرداخته و در ادامه به ارزیابی این دیدگاه ها خواهد پرداخت. در پایان نیز، دیدگاه برگزیده پیرامون این آیه مطرح خواهد شد که این آیه، هیچ ارتباطی به بحث ضمان در کالای مثلی و قیمی نداشته و درباره جهاد می باشد؛ چه آن که آیات پیشین، این مدعا را به اثبات می رساند. بر فرض هم که بپذیریم که این آیه، با بحث مثلی و قیمی ارتباط دارد، لیکن تنها بیان گر حکم تکلیفی است و هیچ ارتباطی به حکم وضعی ضمان ندارد.