روا انگاری رهایی از مخالفت با احکام شرع

رهایی از مخالفت با احکام شرع همواره مورد توجه متدینان بوده است. این مسئله در ادیان قبل از اسلام نیز مطرح بوده است و در قرآن مجید و روایات مواردی از راه های مشروع و غیر مشروع رهایی از مخالفت با احکام رایج در سایر ادیان گزارش شده است. در متون فقه اسلامی این مباحث تحت عنوان «فقه الحیل» یا «حیله های شرعی» مطرح بوده است. بعضی از این راه ها در روایات مورد تایید ائمه معصومین (ع) قرار گرفته و از آنها به عنوان بهترین فرار که فرار از حرام به حلال و از باطل به حق است تعبیر شده است. با استفاده از اطلاق این روایات می توان گفت قاعده جاری در این مسئله جواز حیله های شرعی است. اما از آنجا که حکم خدا قابل تغییر نیست در مواردی که دلیل خاص بر جواز حیله ای نداشته باشیم می توان با استفاده از تغییر موضوع به تغییر حکم شرعی و فرار از حرام به سوی حلال رسید. زیرا موضوع به منزله علت و سبب حکم است بنابر این با تغییر موضوع می توان حکم شرعی را تغییر داد.