مدل سازی اثر توزیع جغرافیایی جربیل بزرگ (Rhombomis opimus) بر پراکنش پشه خاکی Phlebotomus papatasi در استان گلستان

امروزه شناسایی تاثیر توزیع و پراکنش جغرافیایی گونه هایی که به عنوان مخازن عوامل بیماری زا به انسان می باشند، به منظور برنامه ریزی حفاظتی و کنترل بیماری ها از طریق روش های زیست-اکولوژیکی اجتناب ناپذیر است. هدف این مطالعه، ارزیابی اثرات توزیع جغرافیایی جربیل بزرگ (Rhombomis opimus) ، به عنوان مخزن تک سلولی Lishmania major، بر توزیع جغرافیایی پشه خاکی (Phlebotomus papatasi) ، به عنوان ناقل اصلی این انگل مولد لیشمانیوزجلدی روستایی، در استان گلستان می باشد. برای این منظور 378 نقطه ثبت شده از حضور این گونه پشه خاکی و 6 متغیر محیط زیستی شامل: اقلیم، ارتفاع، شاخص پوشش گیاهی، تیپ خاک، توزیع جغرافیایی و مطلوبیت زیستگاه جربیل بزرگ، به عنوان متغیرهای مستقل انتخاب شدند. سپس مدل سازی توزیع جغرافیایی این پشه خاکی، با استفاده از نقاط حضور آن و متغیرهای محیط زیستی، به کمک نرم افزار MaxEnt به روش بیشینه آنتروپی انجام گرفت. نتایج نشان داد تعدادی از متغیرهای محیط زیستی، از جمله متغیرهای توزیع جغرافیایی و مطلوبیت زیستگاه جربیل بزرگ بیش ترین تاثیر (89/3%) را در توزیع جغرافیایی گونه پشه فلبوتوموس پاپاسی داشته اند. درحالی که دیگر متغیرها باهم تاثیر نسبتا کم (10/7%) را دارا بودند. براساس مدل سازی انجام شده در این تحقیق، زیستگاه این پشه خاکی به صورت پیوسته در شمال استان گلستان می باشد، به طوری که حدود 12/5 درصد از سطح استان گلستان به عنوان زیستگاه مطلوب این گونه پیش بینی شده اند. این پیش بینی می تواند در ارزیابی آسیب پذیر بودن مناطق به بیماری و اتخاذ استراتژی های پیشگیرانه و کنترل بیماری موثر باشد.