رویکرد فرم شناسی در استراتژی مدیریت تالابها و پلایاها بررسی موردی: پلایای گاوخونی

تالاب ها باقیمانده دریاچه های بارانی هستند که در اثر پس روی یخچال ها در اواخر عصر پلئیستوسن و غلبه شرایط گرم و توسعه رسوبات تبخیری عصر هولوسن به وجود آمده اند. دریاچه های کویری، پلایاها و لندفرم های مشابه آن در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک، در نتیجه فعالیت های انسانی دچار اختلال و آشفتگی شدند. در حال حاضر، برداشت منابع معدنی و در نتیجه تخریب سطوح پلایا، همچنین بی نظمی در آب ورودی، موجب تحول جدیدی در این ژئوسیستم ها شده است. این تحولات زمینه دگرگونی در میکروفرم های این مناطق را فراهم آورده، به طوری که می توان این دگرگونی را شاهدی بر بی نظمی یا آشوب در سیستم شکل زایی حاضر و گذار آن به سیستم دیگر دانست که به وسیله هندسه فرکتالی قابل بررسی است. در این تحقیق، بررسی های میدانی درباره وضعیت پلایای گاوخونی در جنوب شرق اصفهان و تغییرات ایجاد شده در میکروفرم های آن در زمستان 1393در منطقه انجام شد که طی آن ابعاد 109 ترک گلی در زون مرطوب پلایای گاوخونی بررسی شد و از بین آنها ابعاد61 ترک گلی که به خوبی توسعه یافته بودند، محاسبه شدند. با بررسی هندسی فرکتالی محیط-مساحت در میکروفرم ها، میزان آشفتگی آنها بررسی شد. DAP به دست آمده مقادیری بین 27/1 تا 44/1 را نشان داد، که گویای آشفتگی در منطقه است. نمودار لگاریتمی نیز ارتباط خطی بین لگاریتم محیط و مساحت فرم های مورد نظر را آشکار ساخت، به طوری که ضریب همبستگی R2 به دست آمده بزرگتر از 96/0 بود. افزایش آشفتگی در منطقه، حاکی از تحول سیستم شکل زایی و تبدیل تالاب به اکوسیستمی جدید بوده است که می تواند مخاطرات جدی را در این منطقه به همراه داشته باشد.