شاخص های رصد کلان سیاست های سلامت جمهوری اسلامی ایران

نقش تعیین کننده سیاست های کلی سلامت در تعیین جهت حرکت نظام سلامت از یک سو و لزوم بررسی میزان تحقق اهداف مندرج در سیاست های کلی سلامت از سویی دیگر، ارزیابی این سیاست ها را جهت مشخص کردن مقدار پیشرفت و آگاهی از قوت ها و کمبودها ضروری می سازد. هدف از مقاله حاضر، ارائه الگوی (شاخص محور) ارزیابی سیاست های کلی سلامت کشور ایران بود. مطالعه کیفی حاضر در سال 1397 برای شناسایی شاخص های مناسب رصد کلان سیاست های کلی سلامت انجام شد. برای این کار ابتدا فهرستی از شاخص های مناسب ارزیابی با استفاده از مرور مستندات و متون موجود شناسایی شد. سپس با توجه به معیارهای انتخاب، این فهرست محدود شد. فهرست تلخیص شده شاخص ها در نهایت با جمع آوری نظرات خبرگان نهایی شد. از مجموع 345 شاخص شناسایی شده در مرحله مرور گزارش های موجود، پس از حذف موارد تکراری، تعداد 65 شاخص با توجه به معیارهای انتخاب، گزینش شدند. پس از جمع آوری نظرات گروه های تخصصی مرتبط با محتوای هر بند سیاست و اعمال اصلاحات لازم، 57 شاخص جهت ارزیابی کمی پیشرفت سیاست های کلی سلامت به تفکیک هر بند پیشنهاد شد. در پایان با انتخاب اصلح ترین شاخص نهایی، 13 شاخص برای ارزیابی کمی کل سیاست ها به صورت یک مجموعه ارائه شد. الگوی شاخص محور پیشنهادی می تواند به عنوان یک ابزار کاربردی مناسب برای نشان دادن روند پیشرفت یا پسرفت اهداف مندرج در سیاست ها استفاده شود. این الگو اگرچه کاستی هایی در شاخص های پیشنهادی و روش های ارزیابی دارد و برای تبدیل شدن به یک نمونه جامع باید بخش های مختلف آن تکمیل شود، ولی به نظر می آید نقطه مناسبی برای شروع باشد. زیرا با وجود تعیین مداخلات مهم تقویت نظام سلامت در سیاست های کلی سلامت، شواهدی از انجام شدن و یا نشدن این مداخلات و یا درست بودن و نبودن راهبردهای اعلام شده در اختیار نیست.