بررسی بافت بیضه در سمندر غاری گرگان (Paradactylodon gorganesis)

به طور کلی بیضه در دوزیستان دم دار (Urodela) خانواده غول سمندرهای آسیایی (Hynobiidae)، استوانه ای است و بیضه در لوبول هایی سازمان دهی شده است که طی بلوغ در سرتا سر محور پشتی- دمی رشد می یابند، در حالیکه بیضه دوزیستان بدون دم (Anura) در توبول ها سازمان دهی می شود. اسپرماتوژنز نیز در کیست هایی انجام می شود که سلول های سرتولی آنها را ساخته اند به طوری که سلول های زایشی را احاطه می کند که در یک مرحله ی زمانی از تکامل قرار دارند. به هر حال در بسیاری از این گونه ها مراحل پیشرفت سلول زایشی بسیار طولانی بوده و گاه یک سال به طول می انجامد. به واسطه خصوصیات مذکور، بررسی مراحل پیشرفت سلول زایشی در دوزیستان در مقایسه با مدل های حیوانی پستاندار بینش بسیاری به ما می دهد. مطالعه حاضر به منظور تشخیص و توصیف جنبه های ریخت شناسی بیضه و خصوصیات کلی لوله های اسپرم ساز در پاراداکتیلودون هاست. بدین منظور تعداد 16 نمونه نر از سمندر کوهستانی ایرانی یا غاری گرگان با نام علمیParadactylodon gorganesis از تنها زیستگاه آن در غار شیر آباد در 60 کیلومتری شرق گرگان در شرق سلسله جبال البرز در استان گلستان ایران جمع آوری شد. پس از تشریح و خارج نمودن بیضه ها، بررسی های میکروسکوپی از روش های رایج بافت شناسی و رنگ آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین انجام شد. از نظر آناتومی بیضه های فعال به طور میانگین 76/32 میلی متر طول و 77/4 میلی متر عرض داشته و به شکل استوانه ای و به رنگ سفید شیری بودند. در بررسی های میکروسکوپی مشاهده شد که بیضه این گونه از نوع لوبوله کامل بوده، اسپرماتوژنز الگوی کیستی دارد و هر کیست شامل سلول هایی در یک مرحله از تمایز است که مشخصه همه ی دوزیستان است. در بافت زایشی، اسپرماتوسیت اولیه بزرگترین سلول های اسپرم ساز هستند. هر گروه از سلول ها، با سلول های سرتولی تشکیل یک اسپرماتوسیست یا کیست اسپرم ساز را می دهد که پس از تمایز بر حسب ریخت شناسی کیست ها و سلول ها قابل تشخیص اند.