تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae (Zeller) (Lepidoptera: Pyralidae) با استفاده از DNA میتوکندریایی

کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae، مهم ترین آفت انار در ایران و از موثر ترین عامل‏های تهدیدکننده صادرات این محصول محسوب می شود ولی پژوهش های کمی روی تنوع و ساختار ژنتیکی جمعیت های آن در کشور انجام شده است. ازاین روی به منظور افزایش آگاهی از ساختار و تنوع ژنتیکی جمعیت های این آفت، انارهای آلوده رقم‏های مختلف از دوازده استان کشور طی سال های 1395 و 1396 جمع آوری و با استفاده از بخشی از ژن DNA میتوکندریایی، سیتوکروم اکسیداز I ((COI مولفه های تنوع ژنتیکی بررسی شد. همچنین شبکه هاپلوتیپی و درخت تبارزایی با روش بیشینه درست نمایی (Maximum Likelihood) ترسیم شد. در این پژوهش، تعداد شش هاپلوتیپ به دست آمد. هاپلوتیپ یک که در بین تمام جمعیت ها مشترک بود، می تواند به عنوان هاپلوتیپ اجدادی معرفی شود که سایر هاپلوتیپ ها از آن تکامل یافته اند. این هاپلوتیپ با یک جهش به سایر هاپلوتیپ ها متصل و شکل ستاره ای را در شبکه هاپلوتیپی تشکیل داده است. نتیجه‏های گروه بندی جمعیت های جغرافیایی نشان می دهند ناحیه مرکزی کشور، تنوع هاپلوتیپی کمتری نسبت به ناحیه‏های شمال و جنوب ایران دارد. تنوع ژنتیکی درون جمعیتی بالا (15/99 درصد) در مقابل تنوع کم ژنتیکی بین جمعیت ها (05/0P>، 13/2- درصد) حاصل از آزمون AMOVA و سطح بالای اشتراک هاپلوتیپی در شبکه، نشان می دهد که ساختار ژنتیکی مشخصی بین جمعیت ها وجود ندارد. در آزمون منتل ارتباطی بین فاصله ژنتیکی و جغرافیایی و در آزمون منتل جزئی اثر معنی دار رقم بر بروز اختلاف‏های ژنتیکی به دست نیامد.چنین ساختار ژنتیکی می تواند حاصل سازگاری انار با خرداقلیم های مختلف، کشت رقم‏های متداول تجاری و برقراری اکوسیستم زراعی یکنواخت و انتقال محصول توسط انسان باشد که منجر به برقراری جریان ژنی زیاد و کاهش اختلاف‏های ژنتیکی حتی در فاصله‏های جغرافیایی گسترده می شود.