بررسی رفتارهای بهداشتی ‎ونظافت گری زنبورعسل ایرانی (Apis mellifera meda) ‏‎در کلنی های انتخاب شده نسل سوم و چهارم طرح اصلاح نژاد برای مقاومت به کنه واروآ (Varroa destructor)

به دلیل اثرات سوء سموم شیمیایی مورد استفاده برای مبارزه با کنه واروآ در کلنی های زنبور عسل، استفاده از روش های غیر شیمیایی نظیر انتخاب برای رفتارهای بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است. رفتار بهداشتی شامل تشخیص نوزادان مرده، آلوده و یا غیر طبیعی درون سلول های نوزاد، درپوش برداری، خارج کردن نوزادهای مرده و یا آلوده است که در کنار رفتار نظافت گری زنبور عسل علیه کنه  واروآ به کار گرفته می شود. برای بررسی رفتار نظافت گری از 60 کلنی (30 کلنی مقاوم و 30 کلنی شاهد) موسسه تحقیقات علوم دامی کشور در استان البرز در دو نوبت یعنی از شهریور تا مهر ماه 93 و از خرداد تا مهر ماه 94 به مدت یک روز در هفته استفاده گردید. برای اندازه گیری رفتار نظافت گری، صفحات آغشته به گریس در کف کندوهای کف باز آزمایشی قرار داده شد و تعداد کنه های سالم و غیر سالم موجود بر روی صفحات شمارش شد. میزان درپوش برداری و خارج نمودن نوزادان مرده در کلنی های مقاوم و شاهد در شهریور 93 و خرداد 94 تعیین شد .برای تعیین میزان رفتار بهداشتی از ازت مایع برای کشتن شفیره ها استفاده گردید. تعداد سلول های درپوش برداری و تخلیه شده در سه مقطع زمانی پس از ریختن ازت مایع شمارش شد .کلنی هایی که بیش از 95 در صد نوزادان مرده، آلوده و یا غیر طبیعی را در مدت 48 ساعت از کندو خارج نمودند به عنوان کلنی های بسیار بهداشتی در نظر گرفته شدند. میانگین رفتار نظافت گری در سال های 93 و94 به ترتیب 1±61 و 3±65 به ازای هر کلنی به دست آمد که تفاوت بین آن ها معنی دار بود. طی دو سال بررسی کلنی های بهداشتی به ترتیب 30 و 3/32 درصد بود و هم چنین درصد کلنی های مقاوم نسبت به شاهد بیشتر بود. همچنین درصد درپوش برداری و حذف شفیره های مرده در سلول ها بعد از 48 ساعت در سال 93 و94 به ترتیب 5/88، 3/91 و 5/85، 6/86 بود و تفاوت بین آن ها نیز معنی دار بود. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری میان رفتار  نظافتگری و تولید عسل و همچنین رفتار درپوش برداری و حذف شفیره های آلوده وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد. که زنبور عسل ایرانی رفتارهای بهداشتی بالاتری در مقابل کنه واروآ و سایر بیماری های زنبور عسل نشان می دهد. با انتخاب و اجرای برنامه های اصلاح نژاد می توان میزان این رفتار ها را در جهت ایجاد جمعیت های مقاوم به کنه تقویت نمود.