ترکیبات شیمیایی، خاصیت ضدباکتریایی و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه خوشاریزه Echinophora cinerea Boiss

خوشاریزه با نام علمی Echinophora cinerea گیاهی است از خانواده چتریان که ارتفاع آن به 30 تا 100 سانتی متر می رسد. اسانس خوشاریزه حاوی ترکیباتی از جمله آلکالوئیدها و فلاونوئیدها و غیره است. یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدان های طبیعی، ترکیبات فنلی موجود در اسانس های گیاهی از جمله این گیاه است. هدف بررسی ترکیبات شیمیایی، خاصیت آنتی باکتریال و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه خوشاریزه با نام علمی Echinophora cinerea است. تهیه اسانس به روش تقطیر با آب و شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف سنج جرمی (GC-MS) انجام گرفت. ظرفیت آنتی اکسیدانی اسانس با استفاده از روش DPPH ارزیابی و با آنتی اکسیدان استاندارد BHT مقایسه شد. آزمون ضدباکتریایی به روش رقت سازی (محیط کشت براث) و انتشار دیسک انجام گرفت و حداقل غلظت مهار کنندگی MIC و کشندگی MBC باکتریایی اسانس ها پس از 24 و 48 ساعت مشخص و با گروه آنتی بیوتیک علیه استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژنز، سودوموناس ایروژینوزا، اشرشیاکولی و MRSA مقایسه گردید. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس خوشاریزه α- فلاندرن (09/32)، لیمونن (28/16%)، پارا-سیمن (75/10%)، α-پینن(79/9%)، کارواکرول (79/3%)، β-میرسن(65/2%) بود. IC50 برای اسانس خوشاریزه (mg/ml) 74/0 تعیین شد در صورتی که این پارامتر برای BHT (µg/ml) 63/50 بود. اثر ضد باکتریایی قوی اسانس خوشاریزه بر باکتری های استافیلوکوکوس ارئوس استاندارد مشاهده گردید؛ بطوری که در mg/ml 16/0 MIC اثر مهار کنندگی و در رقت mg/ml 63/0 MBC= اثرکشندگی بر این باکتری داشت. این اثر بر استافیلوکک مقاوم MRSA و اشرشیا کلی ضعیف تر بود. سودوموناس آئروژینوزا نسبت به این اسانس مقاوم بود. با توجه به خاصیت ضدباکتریایی و آنتی اکسیدان اسانس این گیاه می توان از آن در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی- بهداشتی و همچنین معطر سازی و طعم دهی مواد غذایی استفاده نمود.