خلاء ارتباط موثر معماری و پدافند غیرعامل در حوزه آموزش آکادمیک

پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیرنظامی است، که به معنای کاهش آسیب پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهره گیری از فعالیت های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. طراحی دفاعی مسئله جدید و نو نیست. این مسئله از سالیان دور در کشورها مطرح بوده است. در ایران نیز سازمان پدافند غیرعامل در سال 1382 به فرمان رهبر انقلاب تاسیس گردید. دفاع و پایداری طرح دو خصوصیت شکل دهنده اساسی معماری در پدافند غیرعامل است. در این زمینه لازم است معمار، دفاع (پدافند) را از نظر محتوایی درک کند. اگرچه اهمیت ارتباط دو حوزه معماری و پدافند غیرعامل امری بدیهی است، اما شکاف بزرگ در این مهم، بحث آموزش است که متاسفانه از نگاه دوسویه بین دو مبحث پدافند غیرعامل و معماری در حوزه آکادمیک غفلت شده است. توجه به مباحث مرتبط با معماری، در سال های اخیر مد نظر اهل فن در موضوع پدافند غیرعامل قرار گرفته و از سوی دیگر از سال 1388 بحث "معیارها و ضوابط فنی پدافند غیرعامل" به صورت پیش نویس به مباحث بیست گانه مقررات ملی ساختمان اضافه شده است، که به گونه ای تنها سند معتبر طراحان در این باب است. بررسی‎ها حاکی از عدم اشراف جامع دانش آموختگان پدافند غیرعامل به حوزه طراحی و معماری است و از طرف دیگر مطالعه عناوین و سرفصل های دروس رشته معماری در مقاطع تحصیلی، گرایش های مقاطع مختلف و... بیانگر جای خالی پرداخت به موضوع پدافند غیرعامل در رشته معماری بوده که نتیجه آن طراحان و معمارانی است که هیچ گونه شناختی از این مهم کسب نکرده اند. بازبینی عدم پرداخت به هریک از این دو موضوع در دروس مقاطع مختلف رشته مقابل، آسیب ها و چالش های پیش رو و ارائه راهکارهایی در خصوص ورود مبحث پدافند غیرعامل به آموزش معماری و بالعکس، مواردی است که در این نوشتار بدان پرداخته شده است.