قرائتی برساخت گرا از علل ناکارآمدی «فرهنگ و هویت مشترک» در احیاء اقتصاد خراسان بزرگ (با تاکید بر روابط ایران و افغانستان: 2017-2001م.)

فرهنگ و هویت مشترک، برخلاف انتظار، تاکنون نتوانسته در احیاء و رونق اقتصادی سرزمین خراسان بزرگ که جغرافیای فرهنگی نسبتا مشترکی دارد، نقش ایفا کند. ایران و افغانستان، مصداق عینی چنین امری هستند. لذا سوال پژوهش این است که علل ناکارآمدی فرهنگ نسبتا مشترک در تعمیق روابط اقتصادی ایران و افغانستان (2018-2001م) چه می باشد؟ ازاین رو با استفاده از نظریه برساخت گرایی درصدد موشکافی این مسئله برآمده و هدف اصلی مقاله بررسی تاثیر نقش فرهنگ و هویت بر روابط اقتصادی ایران و افغانستان از طریق شناسایی چالش های برآمده از عوامل ذهنی و فرا مادی ملی و فراملی است. طبق نتایج پژوهش، ایران و افغانستان دارای یک دوگانگی در بازنمایی و تفسیر اشتراکات فرهنگی نظیر زبان، دین، ادبیات و تاریخ هستند و از منظری دیگر، ایران با اکثریت جامعه افغانستان کمتر اشتراک فرهنگی دارد. با این وجود، برداشت ها و انگاره های ذهنی متفاوت آنان از عناصر مشترک فرهنگی (شکاف و واگرایی بین الاذهانی) و سیاسی شدن این عناصر باعث گردیده تا مولفه فرهنگ نتواند در تقویت روابط اقتصادی و سیاسی مفید واقع شود. در سطح کلان تر، نفوذ معنایی مولفه های فراملی مثل جهانی شدن فرهنگ غربی و بنیادگرایی دینی، از نقش فرهنگ و تمدن مشترک آریایی و دین اسلام در گسترش روابط اقتصادی دو کشور کاسته است. لذا، تاکید صرف بر نقش اشتراکات در گسترش تعاملات دوجانبه ایران و افغانستان به طور خاص و خراسان بزرگ به طور عام، امری غیرواقع بینانه است.