تحلیل ساختار هندسی واگیره ماهی درهم در فرش هراتی
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (ترویجی)
چکیده:
یکی از مهمترین و فراگیرترین نقشمایه های قالی ایران که در بیشتر کانون های بافت از دیرباز تا کنون بر زمینه قالی ها نشسته و رخنمایی کرده، نقش معروف "هراتی" مشهور به "ماهی درهم" بوده که با اندک تغییراتی در ریزنقشمایه های آن در انواع متنوعی ارائه شده است. نقشمایه "ماهی درهم" بر خلاف بسیاری از طرحهای پیچیده اسلیمی و ختایی، واگیرهای ساده بوده که تمام زمینه فرش را به خود اختصاص داده است. تا کنون فرضیه های مختلفی پیرامون خاستگاه و معانی نمادین این نقشمایه ارائه شده اند، اما در این پژوهش مساله اصلی، بررسی ساختار کلی و ریزنقشمایه های موجود در واگیره "ماهی درهم" و معرفی الگوی اولیه آن است. در بررسی های اولیه بر روی واگیره نقشمایه "ماهی درهم"، مشخص شد که یکی از گره های گروه هشت با عنوان "هشت و زهره موجدار" با زیرنقش مربع، میتواند خاستگاه نقشمایه "ماهی درهم" باشد؛ از اینرو با استفاده از مقایسه و تطبیق یک به یک اجزای آنها با یکدیگر، به اثبات فرضیه پرداخته شد. نتیجه این بررسی، تطبیق و همپوشانی حداکثری جزئیات واگیره "ماهی درهم" با گره "هشت و زهره موجدار" بود. بر این اساس، فرضیه هایی که سابقه ابداع و شیوع نقشمایه "ماهی درهم" را به دوره اسلامی و زمان تیموریان و احتمالا شهر هرات نسبت داده، قوت می یابند. نقشمایه "ماهی درهم" از دوره قاجاریه به بعد به جهت ایجاد تنوع و نوآوری و جلوگیری از تکرار و یکنواختی، بارها دستخوش ایجاد تغییرات مختلف در جزئیات قرار گرفت و صورتی نو یافت، همچنان که معنا و مفهوم نمادین و رمزآلود آن نیز همواره از زاویه های گوناگون مورد گمانه زنی پژوهشگران است.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
41 تا 51
لینک کوتاه:
magiran.com/p1980736
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!