ترسیم ساختار دانش در پژوهش های علوم قرآن و حدیث ایران با استفاده از تحلیل هم واژگانی

پژوهش حاضر با هدف ترسیم ساختار حوزه علوم قرآن و حدیث ایران در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، طی سال های 1385 تا 1394 انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نوع روش های کاربردی علم سنجی است و با استفاده از تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است. جامعه پژوهش از 3638 مقاله تشکیل شده است که در مجله های حوزه علوم قرآن و حدیث ایران منتشر شده و در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه می شوند. برای تجزیه و تحلیل و آماده سازی داده ها و همچنین ترسیم نقشه ها، از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس، بیب اکسل، یو سی آی نت و ووس-ویور استفاده شده است. نتایج نشان دادند که کلیدواژه های «قرآن»، «نهج البلاغه» و «امام علی (ع)» پرتکرارترین کلیدواژه ها در پژوهش های حوزه قرآن و حدیث بوده اند. همچنین، زوج «نهج البلاغه***امام علی(ع)» پرتکرارترین زوج هم واژگانی در پژوهش های این حوزه بوده است. یافته های حاصل از تحلیل خوشه اینشان دادند که در بازه زمانی تحت مطالعه، مفاهیم حوزه قرآن و حدیث ایران از یازده خوشه تشکیل شده اند. در انتها، بر اساس نتایج مربوط به نمودار راهبردی، خوشه های موضوعی بلوغ یافته و خوش توسعه در مطالعات قرآن و حدیث شناسایی شدند. عدم وجود برخی مفاهیم کلیدی قرآنی نظیر اخلاق اسلامی، فلسفه و مکاتب فلسفه اسلامی، سیره نبوی و سیر تاریخی نظرات عالمان و اندیشمندان اسلامی، می تواند حاکی از توجه کمتر پژوهشگران به این حوزه بوده باشد.