معکوس شدگی قاعده در زبان فارسی: تبدیل اختیاری واکه /e/ به واکه [a]در دو لهجه معیار و اصفهانی

در گذشته در بسیاری از گونه های زبان فارسی از جمله در دو لهجه معیار و اصفهانی واکه افتاده /a/ در انتهای واژه های زبان فارسی وجود داشته که طی یک تحول درزمانی یک درجه افراشته شده و به واکه /e/ بدل گشته است. این فرایند به طور همزمانی، اما در بافت های دیگر، در لهجه اصفهانی نیز به گونه ای زایا رخ می دهد که یکی از ویژگی هایی این لهجه به شمار می رود. با این وجود، طی یک فرایند اختیاری معکوس که «معکوس شدگی قاعده» نامیده می شود، در زبان فارسی در بافت پیش از واژه «را» با تلفظ گفتاری[ro] و در بافت های گوناگونی در گفتار گویشوران میانسال به بالای لهجه اصفهانی، این واکه /e/ است که به واکه [a] تبدیل می شود. علت اولیه رخداد این فرایند در لهجه اصفهانی «تصحیح افراطی» است. هدف این پژوهش توصیفی- تحلیلی که در چارچوب نظریه بهینگی(پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) انجام شده معرفی و بررسی این «معکوس شدگی قاعده» در این دو گونه زبان فارسی است. رخداد این فرایند اختیاری با بهره گیری از رویکرد رتبه بندی آزاد که در آن یک درون داد با دو برون داد دستوری انطباق دارد مورد تحلیل قرار گرفته است.