بدن (نا-)نمایی در بازنمایی بدن: بدن ایدئولوژیک در نقاشی های حوزه هنری (1370-1358)

انقلاب مذهبی- ایدئولوژیک سال 1357 ایران موضعی دوگانه را نسبت به بدن و بازنمایی های تصویری آن پدید آورد؛ بدین ترتیب که شکافی میان بدن فیزیولوژیک و جنبه های فرهنگی بدن برقرار نمود. مطالعه این شکاف به ویژه به خاطر نقش آن در درک ویژگی ها و کارکردهای آن چه در این مقاله تحت عنوان «بدن ایدئولوژیک» مورد مطالعه قرار می گیرد، شایان توجه است. بر اساس سه گانه تصویر هانس بلتینگ و مفهوم «مدیوم» در این سه گانه، این مقاله می کوشد شکاف میان بدن طبیعی (فیزیولوژیک) و بدن فرهنگی را آن گونه که در بدن ایدئولوژیک قابل مشاهده است، در متن فرهنگ بصری ایران معاصر مورد مطالعه قرار دهد. در این مقاله نشان داده می شود که این شکاف حاصل رفتار دوگانه رسانگی تصویری (به مفهوم مطرح شده توسط بلتینگ) است؛ بدین شکل که دو حد قطبی پیوستار رسانگی، که در این مقاله رسانگی «برون زا» و «درون زا» خوانده شده اند، وارد کشمکشی می شوند. طی این کشمکش، وجه فرهنگی بدن که به بیان تصویری مخلوق رسانگی برون زا (که در این مقاله، آپاراتوس تصویرسازی ایدئولوژی شیعی است) معرفی خواهد شد، به بهای نفی و انکار و یا «(نا-)نمایی» وجه فیزیولوژیک بدن که حاصل رسانگی درون زا (که تصویرکننده یک «خود»/فرد، بدون دخالت یک «دیگری») است، بازنمایی های تجلیل آمیزی پیدا می کند. در این مقاله، این تجلیل همراه با نفی در فرهنگ بصری پسا- انقلابی ایران اساسی ترین ویژگی معرفه «بدن ایدئولوژیک» دانسته می شود؛ بدنی که بررسی مولفه ها و کارکردهای آن ناظر بر نقاشی های حوزه هنری در فاصله سال های 1358 تا 1370، موضوع مقاله ی حاضر است.