تجزیه وتحلیل های آماری چندمتغیره صفات وابسته به عملکرد دانه در ارقام کلزای بهاره

به منظور بررسی صفات موثر بر عملکرد و نیز تعیین عوامل پنهانی دخیل در ایجاد تنوع و دسته بندی ژنوتیپ های کلزای بهاره (Brassica napus L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 17 ژنوتیپ در 4 تکرار در سال زراعی 1395-1394 در مزرعه ای در صفی آباد واقع در شهرستان دزفول اجرا گردید. نتایج ضرایب هم بستگی نشان داد که عملکرد دانه با وزن هزاردانه و تعداد دانه در غلاف بیشترین هم بستگی مثبت را داشت و در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. انجام رگرسیون مرحله ای برای کلیه صفات نشان دهنده اهمیت و نقش تعیین کننده صفات وزن هزاردانه، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت و تعداد روز تا رسیدگی بر عملکرد ژنوتیپ ها بود. نتایج تجزیه مسیر نشان داد که صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزاردانه بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر عملکرد دانه دارا بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات تعداد دانه در غلاف، وزن هزاردانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه بیشترین هم بستگی را با مولفه اول و صفات تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا گل دهی و طول دوره گل دهی بیشترین هم بستگی را با مولفه دوم داشتند. با انجام تجزیه وتحلیل عامل ها، دو عامل مهم شناسایی شدند که عامل اول «صفات مرتبط با عملکرد و یا عامل مقصد فیزیولوژیک» و عامل دوم عامل «رشد رویشی» تعیین گردید. بنابراین امکان استفاده از این صفات در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد دانه ارقام بهاره کلزا به عنوان معیار انتخاب وجود دارد. تجزیه خوشه ایبه روش وارد، ژنوتیپ ها را در 5 گروه قرارداد و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ های گروه 1 و 5 مشاهده شد. بنابراین، پیش بینی می شود که تلاقی ژنوتیپ های گروه 1 و 5 بهترین دو رگ ها را ایجاد و در نسل های در حال تفرق تنوع مطلوبی برای برنامه های بهنژادی فراهم کند.