مدیریت ‏بوم ‏سازگان‏ های آبی و احیای رودخانه‏ ها با پیاده ‏سازی رژیم جریان زیست‏محیطی

مدیریت بوم‏ سازگان‏ های رودخانه ‏ای و جریان آب لازم برای تداوم حیات و پایداری اکولوژیکی سیستم‏ های وابسته به رودخانه، نیازمند به رسمیت شناختن جریان‏ های زیست‏ محیطی در سیاست‏ ها و تصمیم های طرح‏ های توسعه منابع آب و گنجاندن آن در برنامه‏ های مدیریت حوضه آبخیز است. به این منظور، در پژوهش حاضر کاربرد روش‏ های هیدرولوژیکی (تنانت، تسمن، منحنی تداوم جریان، اسمختین، آرکانزاس، انتقال منحنی تداوم جریان و مدل ذخیره رومیزی) و مدل اکوهیدرولیکی شبیه ‏سازی مطلوبیت زیستگاه (سیفا) در ارزیابی جریان‏ های زیست‏ محیطی رودخانه قره‏سو واقع در استان گلستان در بازه ایستگاه ‏های هیدرومتری غازمحله تا سیاه ‏آب به ترتیب با دبی متوسط سالانه 0/26 و 1/92 مترمکعب بر ثانیه به منظور احیای زیستگاه، تجدید حیات طبیعی و حفظ تنوع زیستی تجزیه و تحلیل شدند. بررسی تامین جریان مطلوب زیست‏ بوم با مطالعات و اندازه ‏گیری‏های میدانی روی مشخصات هیدرولیکی و کیفی رودخانه برای شناسایی شرایط مطلوب زیستگاه سیاه‏ماهی C.capoeta gracilisنشان داد حداکثر و حداقل رژیم جریان مورد نیاز برای حفظ اکوسیستم رودخانه قره‏سو با توجه به نیازهای اکولوژیکی در ماه‏های اردیبهشت و شهریور به ترتیب معادل 3/11 و 0/48 مترمکعب بر ثانیه، با میانگین سالانه 1/6 مترمکعب بر ثانیه (معادل 83 درصد جریان طبیعی رودخانه) است. نتایج پژوهش نشان می‏دهد استفاده از مقادیر به دست آمده از روش ‏های ساده هیدرولوژیکی تنانت، اسمختین و منحنی تداوم جریان در برنامه‏ریزی منابع آب این رودخانه تهدیدهای زیست‏محیطی به دنبال خواهد داشت و در مقابل، مدل اکوهیدرولیکی سیفا می‏تواند یک ایده کلی از مطلوبیت زیستگاه را در بازه‏ های مختلف رودخانه نسبت به تغییرات رژیم جریان طبیعی و دست یابی به شرایط جریان مطلوب و پایدار بودن اکوسیستم آبی فراهم کند.