انتخاب پذیری ذرات رسوب در اثر فرسایش شیاری در خاک های با بافت مختلف

انتخاب پذیری ذرات رسوب طی فرایند انتقال، اطلاعات اساسی برای برآورد اثرات درون و برون عرصه ای فرسایش خاک و توزیع اندازه ذرات رسوب در اثر فرسایش شیاری در اختیار می گذارد. اطلاعات اندکی در مورد انتخاب پذیری ذرات در فرسایش شیاری به ویژه در نوارهای کشت دیم وجود دارد. برای این منظور، انتخاب پذیری رسوب در سه بافت خاک شامل لوم، شن لومی و لوم رس شنی تحت شیب 10 درصد با استفاده از باران شبیه سازی شده با شدت90 میلی متر در ساعت به مدت 40 دقیقه بررسی شد. نمونه های خاک از الک 10 میلی متر گذرانده، در فلومی به ابعاد m4 m ×4/0 ریخته شد. توزیع اندازه ذرات در رسوب تعیین و با خاک اصلی مقایسه شد و نسبت آن در رسوب به خاک اصلی به عنوان معیاری برای انتخاب پذیری ذرات در فرسایش شیاری بیان شد. بر اساس نتایج فراوانی ذرات درشت (شن بسیار درشت و درشت) در رسوب در تمام خاک ها بیشتر بود و نسبت این ذرات در رسوب به خاک اصلی بزرگ تر از یک بود که نشان دهنده انتخاب پذیری بیشتر این ذرات در فرسایش شیاری بود. خاک لوم شنی حساس ترین خاک به فرسایش شیاری بود به طوری که بیشترین شدت دبی رواناب (0035/0 متر مربع بر ثانیه) و بار رسوب (1/0 کیلوگرم بر متر ثانیه) طی باران را تولید کرد. توزیع اندازه ذرات رسوب در این خاک بسیار شبیه به خاک اصلی بود. به طورکلی این پژوهش نشان داد که پایداری خاکدانه مهم ترین ویژگی خاک از نظر فرسایش شیاری و انتخاب پذیری رسوب در خاک های منطقه نیمه خشک است. با افزایش پایداری خاکدانه، نفوذپذیری خاک و در نتیجه تنش برشی جریان در شیارها کاهش می یابد.