کاربرد MCAT در بهینه سازی و الویت بندی تخصیص اراضی دیم بر اساس میزان مصرف کود وسموم شیمیایی (مطالعه موردی: شهرستان گنبدکاووس)

این مطالعه با استفاده از رویکرد مدل سازی و ابزار پشتیبانی تصمیم گیری Multiple criteria analysis tool (MCAT)‎ با در نظر گرفتن جنبه های مختلف محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی، ترکیب بهینه ای از محصولات کشاورزی دیمی ارائه می دهد. چارچوب پیاده سازی رویکرد ارائه شده بر اساس روش تجزیه و تحلیل چند معیاره و الگوریتم های فراتکاملی است. تولید محصولات کشاورزی کافی و با کیفیت مناسب و درآمد مناسب برای کشاورزان با ‏کمترین آسیب به محیط زیست از اهداف اصلی بهینه سازی محصولات کشاورزی است. هدف اصلی این مطالعه اولویت بندی، بهینه سازی و تخصیص اراضی دیم شهرستان گنبد کاووس استان گلستان برای محصولات راهبردی گندم، جو، کلزا و سویا در دو سناریوی اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی بوده است. به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات و داده های صحیح میزان مصرف کود و سموم شیمیایی در مزارع منطقه مورد مطالعه، با استفاده از مصاحبه حضوری و چهره به چهره با کشاورزان این داده ها جمع آوری شد. نتایج حاکی از بالا بودن مقدار مصرف کود و سموم در منطقه مورد مطالعه بود. همچنین مصرف برخی از سموم نسبتا خطرناک و خیلی خطرناک نیز در منطقه مشاهده شد. از آنجا که هدف اصلی در این مطالعه کمینه کردن میزان مصرف آب، کود و سموم و بیشینه کردن سود به هزینه، اشتغال زایی، افزایش عملکرد و میزان تولید ماده خشک است، نتایج نشان می دهد در سناریوی محیط زیستی با تفاوت اندکی در نسبت تخصیص اراضی و میزان سود به ترتیب جو، کلزا و سویا اولویت کشت در منطقه را دارند. این تفاوت اندک حاکی از شرایط بهینه برای کشت این محصولات است و اختلاف سود آنها در سناریو محیط زیستی، مربوط به میزان مصرف کود و سموم در هر یک از محصولات یاد شده است. در سناریوی اقتصادی و اجتماعی نیز به ترتیب کلزا، گندم و جو بالاترین نسبت تخصیص اراضی و میزان سود را دارند. درنهایت رویکرد ارائه شده در این مطالعه با ترکیب جنبه های مختلف محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی ترکیب بهینه ای از محصولات کشاورزی در شرق استان گلستان را ارائه می دهد و برنامه ریزان را قادر به ‏طراحی سیستم کشت بهینه و ‏مدیریت صحیح در کوددهی و میزان مصرف آب و سموم می کند.