بررسی تطبیقی دلالت واژگانی «سبوی» و «صبوح» در شعر عربی و فارسی

سبو یا سبوی، ظرفی است که از دیرباز برای دوشیدن شیر یا نوشیدن مایعات استفاده می شد و در شعر فارسی، بازتاب گسترده ای یافته-است. در زبان عربی، از این واژه صراحتا اثری نیست، ولی در روند جستجوی از آن، دو احتمال، توجه پژوهشگر را به خود جلب می-کند. یکی بن واژه های: «سبی»، «سبا» و «ساب» و مشتقات آن ها که با سبو شباهت حرفی و معنوی دارند و دیگری کلمه «صبوح» که به نظر می رسد، شکل معرب «سبوی» باشد. به گواهی این نوشتار، سبو در شعر فارسی به مرور از آبخوری به ظرف شراب و شراب، تحول معنوی یافته است. در شعر عربی، احتمالا دو نوع برداشت از سبو وجود داشته: یکی مشک یا خیک که از جنس پوست جانوران بوده و بر دوش حمل می شده و یادآور اصطلاح «سبوکشی» در شعر فارسی است؛ دیگری سبوی سفالین است که نمونه بزرگ آن، برای حفظ و حمل مایعات به ویژه شراب و نوع کوچک آن، برای نوشیدن، استفاده می شده است. به گواهی این نوشتار و مبتنی بر دلایلی، کلمه «صبوح» به معنی شراب، در اصل، معرب «سبوی» است، نه هم خانواده صبح. از جمله این دلایل، یکی این که در قرآن کریم که تنها اثر تحریف نشده عربی است و نیز در احادیث معتبر، نامی از صبوحی به معنی شراب نیامده است. دیگر این که صبحگاه، در فرهنگ عرب، اوقات مناسبی برای غارت و کارزار بوده است، نه باده نوشی و خوشباشی. به علاوه، «سبوی» و «صبوح» در شعر فارسی، با گذشت زمان، روی به سوی اتحاد مفهومی داشته اند.