پویایی‎ های هویتی و مصرف‎ های هویت‎ساز؛ مطالعه ای در محله گلستان شهر سبزوار

محله گلستان به عنوان یکی از محله‎ های واقع شده در مرکز شهر سبزوار دارای مشکلات متعدد در حوزه مدیریت شهری است. با وجود اینکه مسئولین شهر بر مسائل و مشکلات محله آگاهی دارند، شوربختانه در عمل اقدام قابل توجه‎ ای در مسیر حل این موارد مشاهده نمی شود. تداوم مشکلات این محله و عدم رسیدگی جدی به آن موجب شده است رسانه‎ های محلی شهر از آن به مثابه یک گره کور شهری یاد کنند. به نظر می‎ رسد، بخش قابل توجه‎ای از این مسئله ناشی از عدم شناخت صحیح از این محله و مشکلات آن ناشی باشد. عموما شناخت‎ها و مسئله‎ یابی ‎ها حول این محله، کالبد محور و فنی است. این در حالی است که به نظر می‎رسد، مشکل اساسی محله گلستان که حتی می‎توان گفت مشکلات کالبدی و فنی محله نیز ریشه در آن دارد، اجتماعی است. لذا مطالعه حاضر تلاش دارد، پرتوی اجتماعی و فرهنگی از این محله ارائه نماید. در این مسیر، پژوهش پیش ‎رو خود را دل مشغول بررسی و توضیح هویت اجتماعی اهالی و پیوند آن با حوزه زندگی روزمره و مصرف کرده‎است. به عبارتی دیگر پژوهش حاضر، بدنبال آن است که نقش مصرف جوانان یک محله غربت‎ نشین در سبزوار را که به نوعی با چالش ‎های هویتی روبرو است، در جهت مدیریت این چالش‎ها روشن سازد. این پژوهش بخشی از یک پروژه کلان ‎تر با استفاده از روش مردمنگاری روایتی است. رویکردهای نظری جدید در باب هویت و مصرف نقش بصیرت‎بخشی نظری پژوهش را بازی کرده‎اند. براساس نتایج این مقاله می ‎توان پیوند هویت اجتماعی و مصرف در کوی گلستان سبزوار را پیوندی همگرایانه تلقی کرد. در توضیح بیشتر باید گفت، آن دوران که منطق حاکم بر رویه‎های هویت ‎یابی محله، رویه‎ های پیشامدرن است، مصرف کمتر حائز کارکردها و دلالت‎ های اجتماعی و فرهنگی بوده و بیشتر معطوف به درون و نیازهای مادی اهالی بوده است. اما با حاکمیت رویه‎های مدرن هویت‎ یابی در محله، مصرف هرچه بیشتر در خدمت مقاصد این رویکرد قرار گرفته است. در واقع، مصرف جنبه فرهنگی ‎تری یه خود می‎گیرد. در اینجا مصرف صرفا تامین‎کننده نیازهای مادی نیست بلکه بستری برای گریز از هویت ‎های تعین یافته و حرکت به سوی هویت‎های دلخواه و مطلوب است.