دستاوردها و چالش های اجرای برنامه پزشک خانواده شهری در ایران: دیدگاه مدیران و مجریان

برنامه پزشک خانواده شهری یکی از اصلاحات نسبتا بزرگ نظام مراقبت سلامت ایران است که از سال 1391 در استان های فارس و مازندران اجرا شد. نظر به گذشت نزدیک به 5 سال از اجرای برنامه، این مطالعه با هدف شناخت دستاوردها و چالش های اجرای برنامه پزشک خانواده شهری از دیدگاه مدیران و مجریان انجام گرفت.

این مطالعه توصیفی-تحلیلی به صورت مقطعی در زمستان 1395 در استان های فارس و مازندران انجام گرفت. جامعه پژوهش مدیران و کارشناسان پایش گر برنامه پزشک خانواده شهری و نمایندگان پزشکان خانواده و مراقبین سلامت بودند که به صورت سرشماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته حاوی 2 بخش و 15 سوال بود که روایی آن به تائید رسید. با برگزاری 29 پانل خبرگان، داده ها جمع آوری و در نرم افزار SPSS 23 با آزمون های t مستقل و آنووا تحلیل شد.

از کل 647 نفر مورد مطالعه در کل 2 استان با احتساب موارد تکراری، 1540 مورد دستاورد، 2387 مورد چالش و 1641 مورد راهکار عنوان گردید. میانگین تعداد دستاوردها، چالش ها و راهکارهای عنوان شده به ازای هر فرد به ترتیب 2/0 ± 2/38، 2/7 ± 3/70 و 2/0 ± 2/54 مورد بود. تکراری ترین دستاورد، چالش و راهکار ذکر شده به ترتیب، افزایش میزان بیماریابی و مراقبت بیماری ها (430 نفر)، عدم پرداخت به موقع به پزشکان (198 نفر) و تامین منابع پایدار جهت پرداخت های به موقع (119 نفر) بود. بین میانگین دستاوردها، چالش ها و راهکارهای عنوان شده و بعضی از متغیرهای فردی و اجتماعی رابطه معنی دار وجود داشت (0/05 < p).

این مطالعه نشان داد افزایش میزان بیماریابی مهم ترین دستاورد و عدم پرداخت به موقع بزرگترین چالش برنامه بود که باید مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.