واکاوی کاربرد معانی حرف اضافه «از» تا پایان قرن ششم (مطالعه موردی در چهار‏کتاب: تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی، قابوس نامه و جامع الحکمتین)

شناخت معانی حروف اضافه از‏جمله «از» به‏دلیل نقش تعیین‏ کننده ‏ای که در القای مقصود دارد، ضروری است. به ‏منظور شناخت بیشتر «از»، با رویکرد سبک شناسی زبانی در سطح لغوی و با اتخاذ روش توصیفی‏- ‏تحلیلی کاربرد بیست‎و‎نه معنی «از» در تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی، قابوس نامه و جامع الحکمتین مربوط‏به دوره اول و دوم نثر فارسی پژوهش شده‏است. هدف این تحقیق تسهیل درک مفاهیم متون این دو دوره، یافتن اشتراک، افتراق، درصد کاربرد معانی «از» و تعمیم آن در دیگر آثار مشابه براساس سبک شناسی زبانی است. شناخت معانی این‏ حرف می‏تواند ابزاری برای تفسیر و تبیین درست متون ‏باشد. نتایج پژوهش نشان‏ می‏دهد که در مقایسه ‏مجموع آثار با یکدیگر بیشترین و کمترین بسامد «از» به ‏ترتیب به تاریخ بلعمی با 74/29 درصد و تاریخ بیهقی با 19/64درصد اختصاص‏ می‏یابد. اما در مقایسه دو دوره، بسامد «از» در دو‏کتاب دوره اول 51/34درصد و در دو‏کتاب دوره دوم 48/66درصد است. هم‏چنین پرکاربردترین معنی این‎حرف به «تبعیض» با 44 بار در دوره اول و کم‏ کاربردترین معنی به‎طور مشترک به «توضیح» و «مصاحبت» در دوره اول؛ «انتساب»، «فصل‏ و‏تمیز» و «برای» در دوره دوم هر‏کدام تنها با یک تکرار اختصاص ‏می‏ یابد. دیگر معانی«از» با توزیع تقریبا یکسانی در هر دو ‏دوره به‏ک ار رفته‏ است درحالی‏که در تقابل معانی توزیع مشخصی وجود‏ندارد.