«خاتمه» روضه الصفا(تالیف سده نهم): بحثی در باب مولف و محتوای آن

بررسی و ارزیابی منابع تاریخی و جغرافیایی اسلامی و تعیین میزان اصالت یا تقلیدی بودن آنها، راه گشای محققان این حوزه در چندوچون استفاده از آثار مذکور است. این گونه از بررسی ها درباره آثار متاخرتر، که مفروضا مبتنی بر آثار پیشینیان اند، ضرورت بیشتری می یابند. یکی از این دست منابع، «خاتمه» روضه الصفا است که بر سر مولف یا مولفانش اختلاف نظرهایی وجود دارد. نویسندگان این مقاله، با استقصای کامل در محتوای «خاتمه» و نیز با درپیش گرفتن روش مطالعه تطبیقی، دریافته اند که «خاتمه» روضه الصفا در واقع تالیف مشترک میرخواند، مولف روضه الصفا و نوه اش خواندمیر است که یادداشت های نیای خود را صورت بندی نهایی کرده و خود نیز مطالبی بر آنها افزوده است. هم چنین در این پژوهش معلوم شد که قریب به تمام داده های «خاتمه» (حدود نوددرصد)، برگرفته از نویسندگان، به ویژه جغرافیانویسان ادوار پیشین است و فقط حدود ده درصد از مطالب آن از آن مولفانش، میرخواند و خواندمیر، و درنتیجه اصیل و درخور اعتنا و دارای اهمیت ویژه است.